Çocuklar için yayınlandı: Medya çocukları yeteri kadar koruyor mu?

Cumhuriyet Savcısı Asım Ekren yayınladığı kitapta, çocukların medya ve internet kullanımıyla ilgili yasa ve haklar konusunda önemli bilgilendirmelerde bulunuyor. İnternetle ilgili kanunlara değinen Ekren, ticari amaçla toplu kullanım sağlayıcıların, ailenin ve çocukların korunmasıyla konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almak amacıyla içerik filtreleme sistemini ve güvenli internet hizmetini kullanmakla yükümlü olduğunun altını çiziyor.

"HER MECRANIN AYRI DÜZENLEMESİ VAR"

Birbirinden önemli hususların yer aldığı yayında altı çizilen hususlar şöyle: Medya ile ilgili kanunlara göre çocuklar yasada mevcut mevzuatın medya türüne göre ele almak gerekiyor. Başka bir deyişle yayın yapan gazete, dergi radyo-televizyon veya internet, sosyal medya mı? Bunların ayrı yasaları olduğu için düzenlemeler de kısmen farklıdır.

Basın ile ilgili kanunda çocuklara hem yayın sahibi olabilme hakkı hem de çocukların korunmasına dair hüküm içerikleri vardı. Süreli yayın sahibi olabilenler ve bu amaçla beyanname verenler arasında kanunî temsilcisi aracılığıyla olmak şartıyla 18 yaşından küçük kişiler de sayılmıştır. Yani gerektiğinde çocuğun bir gazete sahibi olabileceğini ifade ediyor. Bunun yanında süreli yayınlarda 18 yaşından küçük olan suç faili veya mağdurlarının kimliklerini açıklayacak veya tanınmalarına yol açacak şekilde yayın yapmak suç sayılmıştır.

"MAĞDUR OLAN ÇOCUĞUN İSMİNİ AÇIKÇA VERMEK SUÇTUR"

Ekren yayınladığı kitapta, Örneklendirmeyle konuyu özetleyerek cinsel istismar eylemine karışan ya da bu eylemin mağduru olan bir çocuğun tanınacak şekilde fotoğrafını vermek, adını-soyadını açıkça yazmak gibi eylemler suç olup adli para cezasıyla cezalandırıldığının altını çiziyor.

İnternet ile ilgili kanuna değinilen kitapta şu ek bilgiler mevcut: Ticari amaçla toplu kullanım sağlayıcılar, yani kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayanlar, ailenin ve çocukların korunması ile konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almak amacıyla içerik filtreleme sistemini ve güvenli internet hizmetini kullanmakla yükümlüdür." maddesinden bahsederek "Örnek vermek gerekirse çocukları kötü alışkanlık-alkol-uyuşturucuya özendirebilen bir yayın bu kapsamda değerlendirilebilir. Buna aykırılık halinde yani yükümlülüğün yerine getirilmemesi açısından ihlalin ağırlığına göre uyarma, idari para cezası verme veya üç güne kadar ticari faaliyetlerini durdurma müeyyidelerinden biri mahalli mülki amir tarafından verilir.

"ERİŞİM ENGELLENEBİLİR"

İnternet ortamında yapılan ve içeriği çocukların cinsel istismarı suçunu oluşturduğu hususunda yeterli şüphe sebebi bulunan bir yayının herhangi bir süre sınırı olmadan yasaklanabileceğinin anlatıldığı kitapta şu ifadeler yer alıyor:

Kanundaki tabirle içeriğin çıkarılmasına ve/veya erişimin engellenmesine kararı verilebilir. Buna göre cumhuriyet savcısı, hâkim ve Bilgi Teknolojileri Kurumu Başkanı tarafından karar verilir. Bu karar, ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcısına bildirilerek gereği derhal ve en geç bildirim anından itibaren dört saat içinde yerine getirilir. Karara CMK hükümlerine göre ilgililerince itiraz edilebilir. (6)Örneğin çocuklarla ilgili her türlü cinsel içerikli yayınlar bu çerçevede ele alınabilir.

Kitapta, karar bulunmasına rağmen aynı yayın başka internet sitelerinde yer alırsa ne yapmak gerektiği sorusunu da yanıtlayan Ekren, aynı kararın başka internet siteleri için de geçerli olduğunu vurgulayarak yeni bir başvuru yapmaya gerek olmadığını vurguluyor. Ekren, ilgili kişinin Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne müracaat ederse mevcut karar bu adresler için de uygulanacağını ifade ediyor.

KARARIN UYGULANMAMASI DURUMUNDA PARA CEZASI UYGULANIR

Kitapta, kararın uygulanmaması durumunda yetkili makamlarca verilen kararı yasadaki şartlara uygun olarak ve süresinde yerine getirmeyen sorumlu kişinin, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka bir suçu oluşturmadığı takdirde, yani sırf karara uyulmaması nedeniyle adli para cezası ile cezalandırılacağının altını çizen Asım Ekren, "Eğer bu yayın ayrıca bir başka suçu oluşturuyorsa örneğin insan (çocuk) ticareti, istismarı, göçmen kaçakçılığı, çocuğu dilencilikte, fuhuşta kullanma suçlarının işlendiği izlenimi varsa ayrıca yasal işlem yapılır" ifadelerini kullanıyor.

Kitapta Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'nun (RTÜK'ün) yasal görev ve yetkileri arasındaki bilgiler ise şöyle: Yayın hizmetlerinde ailenin ve çocukların korunması ilkesini gözeterek ailenin bütünlüğü ve sürekliliği ile çocuk ve gençlerin fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişimlerini destekleyecek nitelikteki aile ve çocuk dostu yapım ve dizileri, Üst Kurulca, …Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile birlikte belirlenecek usul ve esaslara göre teşvik etmek. Radyo ve televizyon yayını yapanlar çocuk, genç ve aile ile ilgili olarak belirlenen ilkelere uygun hareket etmek durumunda aksi halde yaptırım ile karşı karşıya kalınır.

Yayınında, ebeveynlere, çocuklarını korumaya yönelik kanunlara ve haklarına dair tavsiyelerde bulunan Ekren, ebeveynlerin dikkatli, özenli ve bilinçli olmalarının çok önemli olduğunu, genelde yasalara ve özelde de çocukların korunmasına aykırı yayınları mutlaka ilgili makamlara bildirmek gerektiğini belirterek ancak bu sayede çocuklar için daha güvenli yarınların oluşturulmasında değerli katkı sağlanabileceğini ifade ediyor.