Doğada Matematikleştirme Bilimde Soyutlama

Doğada Matematikleştirme Bilimde Soyutlama

Galileo Galilei

* Metafiziğin ve geleneğin yıkıcısı

* Meta mübadelesi ve eylemsizlik ilkesi

* Tanrısal nedenselliğe darbe

Galileo: Gerçeği dogmalarda değil olgularda aramak

Emrah MARAŞO

Genel Yayın Yönetmeni

emrahmaraso@bilimveutopya.com.tr

Büyük bilim devrimcisi Galileo Galilei'nin 370. ölüm yıldönümündeyiz. Galileo gençliğinde yaptığı tercihler, tıp yerine matematik, fizik ve astronomiye yönelişi, dogmatizme ve idealizme karşı gerçeklikte, dış dünyanın nesnelliğinde ısrar edişi ve nihayet ulaştığı bilimsel sonuçlarla bilimin yolunu aydınlatan parlak ışıklardan biri olmaya devam ediyor.

Bilimin dogmayla mücadelesi

Galileo'yu 2012'nin başında kapak dosyası yapmamız bilinçli bir tercihin sonucudur. Bugün ülkemizde ve dünyada yalnızca Evrim Kuramı cephesinden değil, evrenin ve dünyanın oluşumu ve niteliği bakımından da bilimi dinle bağdaştırma girişimleriyle yüz yüze kalıyoruz. Geleneksel olarak safsatalarla yürütülen bilim düşmanlığı, çok daha tehlikeli ve sinsi bir şekilde yapılıyor artık. Yükselen bir grafik biçimini alan söz konusu bilim karşıtlığı, toplumun "modern" kesimlerinin bilinçlerini dönüştürmeye yönelik bir renk almış durumda. Televizyon ekranlarından hemen her gün bilimsel gerçeklerin aslında tek tanrılı kitaplarda ifade edildiği söyleniyor.

Galileo'da cisimleşen tavır ise gerçeğin kutsal metinlerde değil, hayatın içinde yer aldığı ve insanın ulaştığı bilgi düzeyiyle o gerçekliğin sonsuz fethine çıktığıdır. İnsanın kol ve zihin emeğine, aklına olan güven, aynı zamanda o düzeyin de aşılacağı temeli oluşturur Galileo'da. İnsan tasarlar, keşfeder, yapar ve bu evrenin gerçeğinin yolculuğunda başı çeker. İnsan, olağanüstü bir varlığın seçilmiş ve özene bezene yoktan var ettiği bir nesne değildir. Gerek kol emeği, ama özellikle bilimlerde zihin emeğiyle yeni sulara yelken açacak olan bir canlıdır. Ve zihin emeği ile kol emeği arasındaki sınıflı topluma has ayrımın ortadan kalkacağı yer de, tam da o "yeni sular"dır. Bu nedenle bilim dogmaları aşa aşa ilerler; fethedilecek yepyeni bir gerçeklik sahasıyla karşılaşmakla sonuçlanacak her yeni bilimsel gelişme, aynı zamanda bağnazlığa karşı verilen bir mücadeleye de işaret eder. Nesnel gerçekliğe sınır çekilemeyecek olması ise, insanoğlunun yaratıcı özü ve mücadele azminin dogmalarla esir edilemeyeceğinin güvencesidir.

Gizemlileştirmeye karşı nesnel araştırma

Galileo teleskopla evrene baktığında mükemmelliğin olmadığını, yer-merkezli evren anlayışına vurduğu darbeyle insanın ve dünyanın kutsal metinde yazıldığı gibi olmadığını söyledi. Galileo miadını çoktan doldurmuş büyük bir yalana karşı gerçeği savundu. Gizemlileştirmeye karşı maddi araçlar ve kanıtlarla karşı durdu. Nesnelliği ölçüt aldı.

Bilimde devrim

Galileo'ya göre doğa matematikle yazılmış bir kitaptı. Yapmamız gereken onu doğru okumak ve işaretlerini bilmekti. Eylemsizlik ilkesi ve bilimde soyutlamanın öncüsü olmasıyla yeni bir çığır açtı. Modern düşüncenin temellerini attı. Eylemsizlik ilkesi dergimizin bu sayısında dile getirilen tez de olduğu gibi meta mübadelesinin temelinde yatan soyutlamadan türetilmişti…

Prof. Dr. Hüseyin Gazi Topdemir, Galileo'nun bilime yaptığı katkıları bütünsel ve özlü bir şekilde ifade etti. Prof. Dr. Namık Kemal Pak, Galileo vakasını geçmişten bugüne devam eden bilim-din çatışması ekseninde ortaya koyan tarihsel bir bakışla dosyamıza katkı yaptı. Alfred-Sohn Rethel'in yazısını ve getirdiği yaklaşımı ilgiyle okuyacağını düşünüyoruz. Alman Marksist felsefeci Rethel, modern bilim ile modern kapitalizmin kesiştiği yolu açıklıyor. Prof. Dr. Yavuz Unat, Galileo ve Modern Astronomi başlıklı özlü yazısıyla büyük bilginin yıldızlardaki macerasını bilimsel bir süreçle okurlara sundu. Dosyamıza katkıda bulunan değerli yazarlarımıza çok teşekkür ederiz.

Server Tanilli ve Güney Gönenç

Geçtiğimiz ay iki değerli bilim insanımızı kaybettik. Prof. Dr. Server Tanilli ve Güney Gönenç, toplumcu ve halkçı kişilikleriyle bilimci kimliklerini birleştiren yıldızlardı. Bize yol göstermeye devam edecekler…

Bilimciler düşünüyor, ya sen!

Bu sayımızdan itibaren abone kampanyamızı başlatıyoruz! Dergimizin arka kapağında da göreceğiniz gibi ilk sözü Arşimed'e verdik. Düşünmenin, sorgulamanın ve itiraz etmenin biat etme kültürünü alt edeceğini biliyoruz. Bu özgüvenle bilim hareketinin öncü dergisi olan Bilim ve Ütopya'nın daha fazla kişiye ulaşması, daha da etkili olması için okurlarımıza, dostlarımıza, akademisyenlerimize abone olmaları, çevrelerini abone yapmaları için çağrı yapıyoruz. Karanlıkları yarmanın en önemli adımı, sağlıklı bir bakışla ve bilgiyle mümkündür. Bilim ve Ütopya'ya abone olun, güç verin!