Uaek'nın İran'ın Nükleer Programına İlişkin Yeni Raporu

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı Yukiya Amano, İran'ın nükleer programına ilişkin hazırladığı son raporunda, "İran yönetiminin ciddi engellemeleri nedeniyle nükleer programının askeri boyutunun açıklığa kavuşturulamadığını" bildirdi.

İran'ın askeri kurumlarının da dahil olduğu nükleer füze başlığı geliştirmesi ile ilgili faaliyetlerinin ortaya çıkarılamadığı belirtilen raporda,

"UAEK'nın konuyla ilgili ciddi kaygı duyduğu" belirtildi.

Amano son raporunda, İran yönetiminin "bu kaygıları geri çevirdiğini ve bunların büyük oranda asılsız iddialar olduğunu ileri sürdüğünü" kaydetti.

Bugüne kadar alınan kararlara ilave olarak UAEK Yönetim Kurulu'nda alınan son iki karara rağmen İran ile UAEK arasında üzerinde mutabakat sağlanan biçimlendirilmiş yaklaşım belgesinin (Strucured Approach) sonuçlandırılmasının ve bu çerçevede somut çalışmalara başlanmasının mümkün olmadığına işaret eden Amano, Parçin nükleer tesisinde İran tarafından gerçekleştirilen ve devam eden geniş kapsamlı faaliyetleri de tesise giriş izni verilmediği için doğrulama imkanı bulamadıklarını belirtti.

Amano, İran'ın Parçin tesisine giriş izni vermeyerek UAEK'nın doğrulama imkan ve yeteneğini ciddi şekilde engellediğini kaydetti.

-Uranyum zenginleştirme faaliyeti-

Amano, yönetim kurulu üyesi ülkelerin heyet başkanları ve BM Güvenlik Konseyine gönderdiği 12 sayfalık son raporunda İran'ın nükleer tesislerinde yaptığı uranyum zenginleştirme faaliyetlerine de geniş yer verdi.

BM Güvenlik Konseyi kararlarına aykırı olmasına rağmen İran'ın zenginleştirme faaliyetlerini durdurmadığına işaret eden Amano, İran'ın yüzde 5 oranına kadar zenginleştirilmiş 8.271 kilogram, yüzde 20 oranına kadar zenginleştirilmiş 280 kilogram uranyum ürettiğini bildirdi.

Raporda İran'ın Natanz yakıt zenginleştirme tesisinin A üretim holünde IR-2m adlı yeni nesil santrifüjlerin kurulum çalışmalarına başlandığının gözlemlendiği belirtildi.

Amano, yeni nesil santrifüjlerin planlandığı gibi çalıştırılması halinde İran'ın kısa sürede büyük miktarda yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum elde edeceğini belirtti.

Fordu Yakıt Zenginleştirme tesisinin daha önce belirtilen kurulum amacı ile halihazırdaki kullanım amacı arasındaki farklılık ile ilgili UAEK'nın "halen ilave bilgiye ihtiyaç duyduğunu" ifade eden Amano, adı geçen tesiste 2.976 kadar santrifüjün saptandığını kaydetti.

BM Güvenlik Konseyi kararlarına aykırı olmasına rağmen İran'ın Arak'ta devam eden Ağır su reaktörü inşaatı da dahil olmak üzere ağır su ile ilgili projelerini durdurmadığını belirten Amano, İran yönetiminin kendilerine 17. Ağustos 2011'de gerçekleştirilen ziyaretten bu yana bu tesislere ilave giriş izni vermediğini bildirdi.

-Güvence denetimleri ve ek protokol-

Raporunda, İran yönetiminin güvence denetimleri antlaşmasının güncellenmiş Kod 3.1 maddesini yönetim kurulu kararlarına rağmen uygulamadığını da belirterek, BM Güvenlik Konseyi ve UAEK Yönetim Kurulu kararlarına rağmen Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşmasının (NPT) ani denetimleri öngören ek protokolü de onaylamamakta ısrar ettiğini kaydetti.

-İran'a diyalog çağrısı-

Raporunda, UAEK Yönetim Kurulu'nun Kasım 2011'deki karar tasarısını anımsatan Amano, İran yönetimini, nükleer programının barışçıl amaçlı olduğu konusunda uluslararası güvenin tesis edilmesini sağlayacak şekilde önkoşulsuz olarak görüşmelerde bulunmaya ve konuyla ciddiyetle ilgilenmeye çağırdı.

UAEK Başkanı Yukiya Amano'nun yönetim kurulu üyesi 35 ülkenin heyet başkanlarına bugün gönderdiği son raporunu 4-8 Mart tarihleri arasında Viyana'da yapılacak Yönetim Kurulu Toplantısı'nda da üye ülkelere sözlü olarak sunacağı ve basına açıklayacağı belirtildi.

İran'ın BM Güvenlik konseyinin beş daimi üyesi ABD, Rusya, Çin, Fransa, İngiltere ile Almanya'dan oluşan P5+1 ülkeleriyle 26 Şubat'ta Kazakistan'da tekrar bir araya geleceğine işaret eden diplomatik kaynaklar, 4-8 Mart tarihleri arasında gerçekleşecek Yönetim Kurulu Toplantısı'na İran'ın nükleer programına yönelik yeni bir karar tasarısı sunulmasının beklenmediğini belirtti.

Muhabir: Ali H. Yurtsever

Yayıncı: Erdem Gültekin - VİYANA