TÜM KATEGORİLER
Uzmanlar, henüz korona vakasının açıklanmadığı Türkmenistan için endişeli: Gerçeği saklıyor olabilirler
Onlarca ülkenin karşı koymaya çalıştığı ve yayılmasını önleyemediği koronavirüs, açıklamalara göre bu zamana kadar Türkmenistan'da hiç görülmedi. Ancak uzmanlar, bu verilerin doğruyu yansıtmadığından endişe duyuyor; gerçeğin saklanması durumunda salgının daha fazla yayılabileceğinin altını çiziyor.
Tüm dünya koronavirüs salgınıyla mücadele ederken, sadece birkaç ülkede herhangi bir koronavirüs vakası açıklanmadı. Buna göre virüsün görülmediği ülkelerden biri de Türkmenistan oldu. Uzmanlar, Türkmenistan hükümetinin gerçekleri sakladığından endişe duyarak, koronavirüs salgının daha fazla yayılmasından korkuyor.
''GELEN İSTATİSTİKLER GÜVENİLİR DEĞİL''
Dünya nüfusu koronavirüsle mücadelede halka sokağa çıkma kısıtlamaları, tecrit ve karantina uygulamaları dayatırken; Türkmenistan ise Dünya Sağlık Günü kutlamaları kapsamında kitlesel bisiklet turu düzenledi. Türkmenistan sağlık sistemini inceleyen, Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu'ndan Profesör Martin McKee, "Türkmenistan'dan gelen resmi sağlık istatistikleri kesinlikle güvenilmez. Son on yılda ülkede HIV/Aids ile yaşayan hiç kimse olmadığını iddia ettiler. Bu çok inandırıcı değil. Ayrıca, 2000'li yıllarda veba dahil bir dizi salgını gizleyip bastırdıklarına dair kanıtlar da var." dedi.
VATANDAŞLAR KORONAVİRÜS HAKKINDA KONUŞAMIYOR
Türkmenistan'da birçok kişi, koronavirüsün ülkeye çoktan bulaşmış olduğunu söylemekten bile korkuyor. Aşkabat'ta kimliğini gizli tutmak isteyen bir kişi, "Resmi haber ajansında çalışan bir tanıdığım virüsün ülkede olduğunu ve ülkeye bulaşmış olabileceğine dair duyumlar aldığımı bile söylememem gerektiği uyarısını yaptı. Yoksa başım belaya girebilirmiş." ifadelerini kullandı.
BM İLE BİRLİKTE ÖNLEMLER ALINIYOR
Türkmen yetkililer herhangi bir vaka bildiriminde bulunmasa da salgının yayılma ihtimaline karşı önlemler alıyor. Ülkede faaliyet gösteren Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarıyla beraber bir eylem planı üzerinde çalışıyorlar. BBC'ye konuşan BM koordinatörü Elena Panova bu planın tüm ülke genelinde işbirliği, risk iletişimi, vaka soruşturması, laboratuvar tanıları ve diğer önlemleri kapsadığını söyledi. Panova'ya göre erken alınan seyahat kısıtlamaları önlemleri, teyitli vakanın bulunmamasında önemli bir rol oynadı.
BM'nin Türkmenistan'daki teyitli koronavirüs vakalarıyla ilgili verilerine güvenip güvenmediği sorularına ise Panova doğrudan bir yanıt vermekten kaçındı ve şunu söyledi: "Resmi bilgilere güveniyoruz çünkü tüm ülkeler bunu yapıyor. Güven sorunu yok, çünkü bu iş böyle yürüyor."
KARANTİNA SÜRECİNDE RÜŞVET İDDİASI
Türkmenistan bir aydan uzun bir süre önce kara sınırlarını geçişlere kapattı. Ülke ayrıca Çin ve diğer ülkelere uçuşları Şubat ayı başlarında iptal etti. Tüm uluslararası uçuşlarda başkent Aşkabat'tan ülkenin kuzeydoğusunda karantina bölgesi kurulan Türkmenabat'a yönlendirildi. Ama bazı tanıklıkların ifadelerine göre, iki haftalık çadır içindeki karantinadan kaçmak için yetkililere rüşvet verip bölgeyi terk edenler oldu.
YETERLİ KORONA TESTİ MEVCUT MU?
Panova, ülkeye giren herkesin ve belirti gösteren herkesin koronavirüs testi yaptıklarını söyledi. Ama günde kaç tane test yapıldığına ve Türkmenistan'da kaç test kiti bulunduğuna dair net bir rakam paylaşmadı. Panova, "Hükümet yetkilileriyle görüşmelerimizden anladığımız, yeterli sayıda testleri bulunduğu yönünde. Ama tam olarak bilemiyoruz. Belli bir hazırlık seviyesinde olduklarını söylediler buna şüphemiz yok... zira burada hastanelerde yeterli ekipmanlar var. Fakat diğer ülkelerdeki gibi salgın buradaki sağlık sistemi üzerinde de büyük baskı oluşturur. Dolayısıyla, ne kadar hazırlıklı olduğunuzdan bağımsız olarak genellikle yetersiz kalıyor. Bu nedenle hükümet yetkilileriyle solunum cihazı tedariki ve diğer ekipmanlarla ilgili görüşme halindeyiz."
KORONAYA KARŞI ÜZERLİK BİTKİSİ
Halk arasında da salgınla ilgili bir farkındalık var. Şehirler arası yolculuklara kısıtlamalar getirildi. Aşkabat'a girecek herkesten doktor raporu talep ediliyor. Marketler ve ofisler, tütsülenen 'üzerlik' bitkisiyle dezenfekte ediliyor. Bu tedbir, Türkmenistan Devlet Başkanı Kurbangül Berdimuhammedov'un, herhangi bir bilimsel kanıt olmamasına rağmen, üzerlik bitkisini yakmanın virüsü önlemeye yardımcı olduğunu söylemesi üzerine alındı. Ama dünya genelinin aksine, Türmenistan'da hayat normal seyrinde devam ediyor. Kafeler, restoranlar açık. Kalabalıklar düğünlerde toplanıyor. Hiç kimse maske takmıyor, kitlesel etkinlikler düzenlenmeye devam ediyor.
SAĞLIKLI DEVLET BAŞKANI, VİRÜSÜ ENGELLEYEBİLİR Mİ?
Devlet Başkanı Berdimuhammedov ülkenin en büyük yıldızı ve her yıl düzenlenen bu etkinliğin kalbi konumunda. Zira sağlıklı bir birey imajı çizmesi, Devlet Başkanı Berdimuhammedov'un kült kişiliğinin en önemli özelliklerinden biri. Resmi devlet kanalı, sıklıkla Berdimuhammedov'un spor salonunda ağırlık kaldırırken veya bisiklete binerken çekilen görüntülerini paylaşıyor. Memurların tek takım üniformalarıyla sabah egzersizleri yaptıkları 'sağlık ve mutluluk' kampanyalarının da fikir babası Berdimuhammedov. Bu kampanyaların, etkinliklerin verdiği ana mesaj ise 'halkın, Devlet Başkanı sayesinde sağlıklı, dolayısıyla mutlu olduğu."
''ENFEKSİYON YAYILMASI RİSKİ VAR''
Berdimuhammedov, devlet başkanlığı dönemini, "Kudret ve Mutluluk Çağı" olarak ilan etti. Koronavirüs gibi bir salgının yayılması ise bu mesajların 'içinin boş olduğunu' ortaya çıkaracaktır. Tam da bu nedenle hükümet salgınla ilgili gerçekleri, kendi vatandaşları virüs kapsa bile, saklıyor olabilir. Prof. McKee'nin de kaygısı bu: "Covid-19'un Çin'den tüm dünya geneline ne kadar hızlı yayıldığını gördük. İçinde bulunduğumuz küreselleşen ekonomide her bir ülke, en zayıf ülke ne kadar güvendeyse, ancak o kadar güvende. Her ne kadar diğer ülkeler salgını kontrol altına almış olsa da, kontrol altına alamayan ülkelerden enfeksiyon yayılması riski var. Türkmenistan da buna bir örnek olabilir."
