Temu: Çin menşeli sanal pazar nasıl çalışıyor, neden tartışılıyor?

Birçok ürünün piyasa fiyatlarından çok daha ucuza satıldığı Temu adlı e-ticaret şirketi, alınan ürünlerin kalitesinden, kişisel verilerin korunma biçimine kadar birçok tartışmanın konusu.

Sloganı "Milyarder gibi alışveriş yap" olan sanal pazar yerini Türkiye'de de birçok kişi kullanıyor.

Temu, Eylül 2022'de ABD'de kurulmasının ardından Amazon ve Walmart gibi rakiplerini geride bıraktı.

Firmanın sunduğu düşük fiyatlar, henüz kâr beklentisi olmaması ile ilişkilendiriliyor.

China Market Research Group adlı araştırma şirketinin kurucusu Shaun Reid, Temu'nun pazar payını artırmak için ilk çıktığı zamandan bu yana kullanıcılara "aşırı ucuz fiyatlar verdiğini" söylüyor.

Uzmanlar, Temu'nun tüketici psikolojisi teknikleri kullandığına da dikkat çekiyor.

Nottingham Trent Üniversitesi'nde bağımlılık üzerine çalışan Profesör Mark Griffiths, kumarhanedeki slot makinelerini örnek göstererek sitenin "Bir fırsat kaçırıldığını düşündürecek geri sayımlarla" tüketicilerin duyularına hitap etmesini buna örnek gösteriyor.

Temu'daki ürünlerin hemen hemen tamamı Çin'de üretiliyor.

Sahibi kim?

Temu'nun sahibi Çin merkezli PDD Holdings şirketi.

Şirket aynı zamanda Çin'deki popüler Pinduoduo adlı e-ticaret firmasının da sahibi.

Temu'yu ise PDD Holdings'in ABD iştiraki yönetiyor.

Sanal pazar yeri şu an 50'den fazla ülkede faaliyet gösteriyor.

Ancak Türkiye'de yapılanması bulunmuyor ve ülkeye yurt dışından satış yapıyor.

Firma, Türkiye'de ofisi olmadığı için ülkede istihdam sağlamıyor ve vergi ödemiyor.

Similar Web adlı araştırma sitesinin Ocak 2025 verilerine göre Temu, Türkiye'deki en popüler pazar yeri siteleri arasında dördüncü sırada.

Temu'nun internet sitesinde ayrıca Türkçe dil hizmeti sunuluyor.

Türkiye'de yasal mı?

Türkiye'den sanal pazarın hem uygulamasına hem de internet sitesine erişilebiliyor.

Ancak Ticaret Bakanlığı, Ağustos 2024'te yurt dışından alışverişleri etkileyecek yeni düzenlemeler getirdi.

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 5 Ağustos'ta yaptığı bir açıklamada Temu için "Bu sitenin çok yakın takipçisiyiz, gerekli kararları yakında göreceksiniz, ilgili önlemleri Resmi Gazete'de yayınlayacağız" dedi.

6 Ağustos'ta Resmi Gazete'de yayımlanan ve 21 Ağustos'ta yürürlüğüe giren düzenlemeler kapsamında kargo ile yurt dışından alışverişte gümrüksüz alışveriş sınırı 150 euro'dan 30 euroya düşürüldü.

Ayrıca Avrupa Birliği'nden gelen ürünlerden alınan gümrük vergisi yüzde 20'den yüzde 30'a, diğer ülkelerden alınan gümrük vergisiyse yüzde 30'dan yüzde 60'a çıkarıldı.

Ticaret Bakanlığı, vergi zamlarının Türkiye'deki e-ticaret firmaları ve Türkiye merkezli şirket ve pazar yerlerinin rekabet gücünü korumak için getirildiğini söyledi.

Nasıl çalışıyor?

Temu, aracıları ortadan kaldırarak malın direkt olarak üreticiden tüketiciye satılmasını sağlıyor, böylece daha uygun fiyatlar sunabildiğini savunuyor.

Şirket, "stoksuz satış" olarak bilinen "dropshipping" yöntemi üzerinden çalışıyor.

Bu yöntem ile satıcılar direkt olarak müşterilerin ürün alım süreciyle ilgileniyor.

Envanter yönetimi, depolama, nakliye masrafları ve benzer lojistik süreçler ortadan kalkıyor.

Böylece Temu'nun genelde Çin merkezli olan üreticileri direkt olarak dünyanın farklı noktalarındaki müşterilere satış yapabiliyor.

Türkiye'deki bazı kullanıcılar teslimatların haftaları, hatta ayları bulabildiğini ve bazı ürünlerin gümrük kontrolleri nedeniyle çok daha geç teslim edildiğini söylüyor.

Temu'nun internet sitesindeki "nakliyat bilgileri" bölümünde teslimat süresinin "uçuş düzenlemeleri, hava koşulları ve diğer dış etkenlerden etkilenebileceği" belirtiliyor.

Şirket geç gelen ya da teslim edilmeyen ürünler için iade hakkı veriyor.

Ne kadar güvenilir?

Temu'nun internet sitesinde ürün değişim ve iade konusunu kapsayan bir "Sipariş Koruma Programı" bulunuyor.

Temu'ya göre bu program kapsamında ürün açıklaması ya da görselleriyle uyuşmayan bir sipariş geldiğinde, gelen sipariş hasarlı olduğunda, sipariş teslim edilmediğinde, geciktiğinde ya da taşıma sırasında kaybolduğunda müşterilere iade hakkı tanınıyor.

Temu, iadeye uygun ürünler için talep oluşturulması ve 14 gün içinde ürünlerin kargoya verilmesi durumunda iade sürecinin satın alma tarihinden itibaren 90 gün içinde tamamlanacağını söylüyor.

Temu'nun internet sitesinde Sipariş Koruma Programı kapsamına giren ürünler için "Temu kredisi" ya da orijinal ödeme yöntemi olmak üzere para iadesi yapıldığı da belirtiliyor.

Kişisel verileri koruyor mu?

BBC'ye konuşan SimilarWeb'ten e-ticaret uzmanı Ines Durand, Temu'nun başarısının arkasında büyük bir veri toplama ve üreticilere dağıtma sistemi olduğuna işaret ediyor.

"Tüketici eğilimlerini, en çok aranan ve tıklanan ürünlerle ilgili verileri toplayıp, bunları bireysel üreticilere dağıtıyorlar" diyor.

Durand, ABD merkezli e-ticaret devi Amazon'un da benzer şekilde veri topladığını ama bunları üreticilere para karşılığı sağladığını söylüyor. Uzman, Temu'nun bu veriyi bedava sunduğunu belirtiyor.

Gizlilik hakları uzmanları ve araştırmacılara göre Temu, ihtiyacı olandan çok daha fazla kişisel veriyi topluyor ve kullanıyor.

Temu'nun kullanıcıların açık rızası olmadan kullandığı iddia edilen veriler arasında kullanıcının konumu, cihazdaki mikrofon ve kameraya erişim, Bluetooth ve Wifi ağı bilgileri, cihazdaki diğer uygulamalardaki faaliyetlere dair bilgiler, kayıtlı kişiler, mesajlar, fotoğraflar, takvim, cihaz sistem bilgisi, cep telefonu seri numaraları ve yüz taramaları, ses kayıtları ve parmak izi gibi biyometrik veriler bulunuyor.

Temu'nun internet sitesinde yer alan Gizlilik Bildirimi'nde kişisel bilgilerin "hizmetlerimizi sağlamak ve geliştirmek için" toplandığı belirtiliyor ve konuya dair şu ifadeler yer alıyor:

"Gizliliğinize saygı duyuyoruz ve kişisel bilgilerinizi korumaya kararlıyız. Müşterilerimizin kişisel bilgilerini satmayız. Kişisel bilgilerinizi yalnızca Gizlilik Politikamızda listelenen taraflarla ilgili amaçlar doğrultusunda paylaşıyoruz."

Tedarik zincirine dair tartışmalar

Temu'da satılan bazı şeylerin nasıl üretildiği de firmanın çıkışından bu yana tartışma konusu.

ABD Temsilciler Meclisi'ne 2023'te sunulan bir raporda Temu ile çalışan üreticilerin tedarik zincirlerinde Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde zorla çalıştırılan işçilerin bulunma riskinin "aşırı yüksek" olduğu uyarısı yapıldı.

Zorla çalıştırma iddiaları, İngiliz Parlamentosu'nda Ocak başında yapılan bir oturumda da Temu temsilcilerine soruldu.

Temu'nun avukatlarından Stephen Heary, meselenin firmanın kıdemli yönetim kadrosunda endişeye yol açtığını ve Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki satıcıların ürünlerini küresel pazar yerinde satmalarına izin verilmediğini söyledi.

İlgili haberler