Sincan'daki kampların "kullanım kılavuzu" basına sızdı

Çin'in Müslüman Uygur azınlığı tuttuğu Sincan'daki kampları hangi talimatlara göre işlettiğini ortaya koyan belgeler basına sızdı.Uluslararası Araştırmacı Gazetecilik Konsorsiyomu'na (ICIJ) sızdırılan gizli Çin hükümet belgeleri Sincan bölgesinde Müslüman azınlığın tutulduğu toplu kampların hangi talimatlara göre işletildiğini ortaya koydu.

Pekin, eğitim kamplarındaki binlerce Uygur, Kazak ve diğer etnik azınlıktan kişilerin gönüllü olarak eğitimden geçtiğini savunuyor. Ancak belgeler Müslüman azınlığın prensipte en az bir yıl bu kamplarda zorla tutulduklarını ortaya koyuyor.

Sızdırılan belgeler Süddeutsche Zeitung, The Guardian gazeteleri ve Associated Press'in de aralarında olduğu 17 medya kuruluşu tarafından yayınlandı. Uzmanların, kamplarda daha önce görev yapan personelin ve kamplarda kalanların belgelerin içeriğini doğruladığı bildirildi.

Çoğunluğu 2017 ve 2018 yılına ait olan belgelere göre Çin Komünist Partisi tarafından kurulan kamplarda milyonlarca kişi kaldı. ICIJ, belgeleri bu kampların "kullanım klavuzu" olarak tanımlayarak belgelerde George Orwell'in kitaplarındaki gibi bir kitle gözetleme sisteminin detaylandırıldığını bildirdi.

2017 tarihli bir belgeye göre kamplar "kör nokta kalmayacak" şekilde video kameralarla izleniyor. Belgede kamp personeline oda kapılarını "açılıp kapandıktan sonra derhal iki kez kilitlemesi" talimatı veriliyor. Ayrıca "öğrencilerin aktivitelerinin ders, yemek, tuvalet arası, banyo, tıbbi tedavi, aile ziyaretleri vb. sırasında kaçışları önlemek için sıkıca kontrol edilmesi" isteniyor. Kampta kalanların nasıl cezalandırılacağına ilişkin talimatların da yer aldığı belgelerde kampta kalanlar bir puanlama sistemi uyarınca davranışlarına göre değerlendiriliyor.

Belgelere göre Çin gözaltına alınacak insanları tespit etmekte big data (büyük veri) ve yapay zekadan da faydalanıyor. Yurtdışındaki Uygurların da Pekin tarafından izlendiği belgelere yansıyor. Çin konsolosluk ve büyükelçiliklerinde yurtdışındaki Uygurlarla ilgili bilgi toplandığı ve Çin'e dönüş yaptıklarında gözaltına aınıp bu kamplara kapatıldıkları kaydediliyor.

Belgelerden birine göre 2017 yılının haziran ayında sadece bir hafta içerisinde Sincan'ın güneyinde veri sisteminin tespit ettiği 24 bin 612 şüpheli kişiden 15 bin 683'ü "eğitime" gönderildi. 706 kişi hapse girerken, 2 bin 96 kişi de ev hapsine alındı.

Çin yönetimi sızdırılan belgeleri "uydurma" olarak niteledi. Çin'in Londra Büyükelçiliği'nden yapılan açıklamada "Önlemler alındığından bu yana üç yıl içinde Sincan'da tek bir terör eylemi dahi olmamıştır. Sincan daha güvenlidir" denildi. Açıklamada ayrıca gözaltındakilerin dini ve kişisel özgürlüklerine riayet edildiği belirtildi.

Çin'in kuzey batısındaki Sincan bölgesinde milyonlarca Müslüman yaşıyor. Çin, Müslüman azınlığa yaptığı muamele nedeniyle uluslararası toplumun sert tepkisiyle karşılaşmıştı. Birleşmiş Milletler'e göre kamplarda Uygur, Kazak ve diğer etnik kökenlere sahip 1 milyondan fazla Müslüman bulunuyor.