Ruth Bader Ginsburg: Trump, tepkilere karşın ABD Yüksek Mahkemesi Yargıcı adayını Cumartesi günü...

ABD Başkanı Donald Trump, tepkilere karşın Yüksek Mahkeme Yargıcı adayını Cumartesi günü açıklayacağını söyledi. Trump, geçen hafta ölen Yargıç Ruth Bader Ginsburg'un yerine görev yapacak kişiyle ilgili olarak Senato'daki oylamanın 3 Kasım'daki başkanlık seçimleri öncesi yapılmasını istiyor.

100 üyeli ABD Senatosu'nda, Trump'ın bir kez daha başkan adayı olduğu Cumhuriyetçi Parti'nin 53 üyesi var.

Demokratlar ise Trump'ın seçime bu kadar kısa süre kala Yüksek Mahkeme'ye yeni yargıç atamaya çalışmasına, "Görevini kötüye kullanıyor" diyerek karşı çıkıyor.

ABD'de seçimlere kadar Yüksek Mahkeme konusunda gergin bir mücadele yaşanması bekleniyor.

Trump 87 yaşında yaşamını yitiren, yılmaz bir hak ve özgürlük savunucusu olan liberal yargıç Ruts Bader Ginsburg'un yerine muhafazakar bir yargıç atamayı hedefliyor.

Ölene dek görevdeler

En önemli hukuki konularda, kararları kritik önem taşıyan ABD Yüksek Mahkemesi'nin 9 yargıcı arasındaki ideolojik denge çok önemli.

Trump'ın istediği atamanın gerçekleşmesi halinde Yüksek Mahkeme'ye onlarca yıl sağ görüşlü yargıçlar damgasını vurabilir.

Yüksek Mahkeme yargıçları ölene dek görevde kalıyorlar.

Demokrat Parti'nin başkan adayı Joe Biden da Trump'ın seçime bu kadar az bir süre kala atamayı yapma hamlesini "yetkilerini kötüye kullanma" diye nitelendirerek eleştirdi.

Biden, Cumhuriyetçi senatörlere çağrı yaparak, "Lütfen vicdanınızın sesini dinleyin. Halkın iradesini göstermesini ve ülkemizi saran alevleri yatıştırmasını bekleyin" dedi.

Şimdi ne olacak?

ABD Başkanı Trump daha önce Beyaz Saray'da muhtemel adaylardan Yargıç Amy Coney Barret ile bir araya geldi. Temyiz mahkemesi yargıçlarından Barret, kürtaj karşıtı muhafazakarlar tarafından destekleniyor.

Trump'ın açıkladığı aday önce Adalet Komisyonu tarafından incelenecek daha sonra sonra Senato'da oylama yapılacak.

Senato'da çoğunlukta olan Cumhuriyetçilerin sözcüsü Mitch McConnell de oylamanın 3 Kasım'dan önce yapılacağını söyledi.

Demokratlar McConnell'ı "iki yüzlülük ve çifte standartlı olmakla" suçluyor.

2016 yılında, Yüksek Mahkeme yargıçlarından muhafazakar Anthony Scalia öldüğü zaman McConnell, Demokrat Başkan Barack Obama'nın gösterdiği adayı, "seçim yılında Yüksek Mahkeme'ye atama yapılamayacağı" gerekçesiyle reddetmişti.

Senato'dan geçebilir mi?

Yüksek Mahkeme yargıç adaylarının Senato'nun onayını alabilmek için 60 oy alması gerekiyordu.

Fakat 2017 yılında McConnell, kuralları değiştiren bir oylama yaptırdı ve artık 100 sandalyelik Senato'dan onay alabilmek için yüksek yargıç adaylarının 51 oy alması yeterli olacak.

Bu yeni kural sayesinde Cumhuriyetçiler daha önce yine Trump tarafından aday gösterilen Neil Gorsuch'u onaylamışlardı.

Başkan Trump'ın Yüksek Mahkeme'ye yargıç atamasını seçimden önce geçirme ihtimali, dün tutumları belli olmayan iki Cumhuriyetçi senatör Cory Gardner ve Charles Grassley'in de atamaya destek vereceğini açıklaması üzerine artmış görünüyor.

Bu iki senatörün desteğiyle Cumhuriyetçilerin oylamadaki desteği 50'ye ulaşmış görünüyor ve gereken tek oyluk çoğunluk Başkan Yardımcısı Mike Pence'in gerekirse oy kullanma hakkına sahip olmasıyla sağlanabilir.

Senato Adalet Komisyonu'nun başkanı Cumhuriyetçi Lindsey Graham dün Başkan Trump'ın adayının oylamasının yapılabilmesi için gösterilecek çabaların başını kendisinin çekeceğini söyledi.

Cumhuriyetçi senatörlerden Mitt Romney kararsız. Susan Collins ve Lisa Murkowski ise süreç başlasa bile oylamanın seçimden sonra yapılmasından yana.

Cumhuriyetçiler 3 Kasım'da Senato'da çoğunluğu kaybetse bile yeni Kongre 3 Ocak 2021 tarihine kadar toplanmayacak ve bu da eski Senato'ya seçimden sonra Trump'un adayını onaylamak için yeterli zaman verecek.

Ama eğer 20 Ocak 2021 tarihine kadar yani yeni yönetimin yemin törenine kadar onaylanamazsa, seçilen başkanın yeni bir aday önermesi gerekiyor.

Yüksek Mahkeme yargıçlarının onaylanması en az ne kadar sürer?

Aday gösterilmesinden onaylanmasına kadar normal olarak bir ay civarında bir süreç gerektiriyor fakat süreleri belirleyen bir kural yok.

1975'den günümüze bütün atamalara bakıldığında yargıç atamanın ortalama 70 gün sürdüğü görülüyor.

Bu kez seçime sadece bir ayı biraz aşkın bir süre var.

Atamanın Senato'dan bu hızda geçirildiği son örnek 1993'te yargıç Ginsburg'un atandığı süreç olmuş, 42 günde tamamlanmıştı.

Bir yargıç farkı neleri değiştirebilir?

ABD'nin en yüksek yargı mercii olan Yüksek Mahkeme tartışmalı yasalar, merkezi hükümet ile eyaletler arasındaki yetki anlaşmazlıkları ve idamların onaylanması konularında son sözü söylüyor.

Son yıllarda mahkeme eşcinsel evliliklerinin 50 eyaletin tümünde yasallaşmasının yolunu açtı, Başkan Trump'ın tartışmalı seyahat yasaklarını ve ABD'nin karbon salımı kesintisi planlarını itirazlar sonuçlanana kadar durdurdu.

Mahkeme kürtaj gibi özellikle Trump'ı destekleyen muhafazakar seçmen açısından çok hassas politik konularda da söz sahibi. Kürtaj karşıtları bu konuda kadınlara verilmiş hakların geri alınmasını istiyor ve bu bakımdan kürtaj karşıtı bir yargıcın atanması Trump açısından aynı zamanda bir seçim hamlesi.

Ölümü seçim öncesi Yüksek Mahkeme mücadelesini tetikleyen yargıç Ginsburg'un torunu Clara Spera BBC'ye verdiği mülakatta, büyükannesinin ölmeden önceki son arzusunun, seçime kadar yerine atama yapılmaması olduğunu söyledi.