Rusya, Taliban'ı Resmen Tanıyan İlk Ülke Oldu

Rusya, Afganistan'daki Taliban hükümetini resmen tanıyan ilk ülke oldu. Moskova'nın kararı muhalefetten sert tepki gördü.

Bu karar, dört sene önce ABD ve NATO güçlerinin ülkeden çekilmesiyle birlikte Kabil'e girerek ülkenin yönetimini eline alan Taliban için önemli bir dönüm noktası.

Dışişleri Bakanı Emir Han Muttaki, bunun diğer ülkelere de örnek olmasını umduklarını söyledi. Birçok ülke, özellikle kadınlara ve kız çocuklarına ciddi kısıtlamalar getiren bir tür Şeriat uygulayan Taliban yönetimini tanıma fikrine sıcak bakmıyor.

Bazı eski Afgan siyasetçiler de kararı eleştirdi. Eski Afgan siyasetçi Fevziya Koofi, "Taliban'la herhangi bir ülkenin ilişkileri normalleştirmesi ülkeye barış getirmez, ancak Taliban'ın dokunulmazlığını meşrulaştırır" dedi ve ekledi: "

"Bu adımlar sadece Afganistan halkını değil, küresel güvenliği de tehlikeye atıyor."

Afgan Kadınların Siyasete Katılımı Ağı adlı oluşum da kararın "otoriter, kadın karşıtı ve temel insan haklarını aktif olarak ihlâl eden bir rejimi meşrulaştırdığını" söyledi.

Taliban hükümeti, "Afgan kültürüne dair yorumları ve İslam hukuku çerçevesinde" kadın haklarına saygı duyduğunu savunuyor.

2021'den bu yana 12 yaşın üzerindeki kız çocuklarının eğitim alması yasaklandı, kadınların birçok alanda çalışması yasak. Kadınların erkek bir refakatçi olmadan evlerinden ne kadar uzağa gidebilecekleri konusunda ve kamusal alanda seslerini yükseltmelerine engel olacak birçok kısıtlama da var.

Dışişleri Bakanı Muttaki, Perşembe günü Rusya'nın aldığı kararın ardından bunun "olumlu ilişkilerde, karşılıklı saygı ve yapıcı bir ilişki için yeni bir sayfa" olduğunu söyleyerek Moskova'nın "cesur bir karar aldığını" savundu.

Rusya Dışişleri Bakanlığı da "ticari ve ekonomik ilişkilerde, enerji, ulaşım, tarım ve altyapı alanındaki işbirliği potansiyelini gördüğünü" ancak Kabil'in "terörle ve uyuşturucu ticaretiyle savaşına destek vermeye devam edeceğini" duyurdu.

Rusya, 2021'de Taliban'ın kontrolü ele geçirmesinden sonra Kabil'deki büyükelçiliğini kapatmayan az sayıda ülkeden biriydi.

Bundan sadece bir sene sonra, 2022'de Rusya, Taliban'la Afganistan'a doğalgaz, petrol ve buğday ihraç etmek üzere bir ticaret anlaşması imzaladı.

Bu yılın Nisan ayında da Taliban, Rusya'nın "terörist gruplar" listesinden çıkarıldı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Temmuz 2024'te yaptığı bir konuşmada Taliban için "terörle mücadelede müttefikimiz" ifadelerini kullanmıştı.

Taliban ve Moskova'nın ilişkisi, ABD'nin çekildiği 2021 yılında başlamadı. Taliban temsilcileri 2018 yılında da Moskova'ya giderek yönetimden yetkililerle görüşmüştü.

Daha da eskiye bakacak olursak iki ülkenin karmaşık bir tarihi var. Sovyetler Birliği Afganistan'ı 1979'da işgal etmiş ve dokuz yıl süren savaşta 15 bin askerini kaybetmişti.

Kabil'e Sovyetler destekli bir yönetim getirmek için başlatılan bu işgal hareketi, uluslararası alanda ciddi bir tepki görmüş; Şubat 1989'da da Rus askerleri Afganistan'dan çekilmişti.

Rusya'nın Afganistan'dan çekilmesinden birkaç yıl sonra ABD, Suudi Arabistan ve Pakistan tarafından desteklenen mücahitler denen bir başka İslamcı grup yönetime geçti. Mücahitlerin liderliğinde ülkede oluşan kaos ortamı, 1996'da Taliban'ın Kabil'e girerek yönetimi devralmasına yol açmıştı.

Afgan Kadınların Siyasete Katılımı Ağı da açıklamasında bu tarihi hatırlatarak "Rusya'nın Sovyet işgali sırasında Afganistan'ın yerle bir olmasındaki rolünü unutmadık" ifadelerini kullandı:

"Bugün, ülkeye siyasi müdahalesi ve Taliban'a verdiği destek aynı yıkıcı stratejilerin bir devamıdır. Sadece şu an bu diplomasi adı altında yapılıyor."

2021'de devrilen Batı destekli hükümet için ulusal güvenlik danışmanı olarak çalışan Afgan siyasetçi Dr. Rangin Dadfar Spanta, Rusya'nın kararını "esefle karşıladığını" söyledi ve "Bu sadece başlangıç, geniş çaplı bir direniş olmazsa diğer ülkeler de Rusya'nın yolundan gidecektir" dedi.

2021'de Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından Afganistan'a sert yaptırım kararları alındı. Bunlardan en önemlisi de ülkede bulunan 9 milyon dolar değerindeki bir varlığın dondurulmasıydı.

BM, kadınlara yönelik kanunları "toplumsal cinsiyet ırkçılığı" olarak adlandırırken açık alanda ve toplumun gözleri önüne gerçekleştirilen kırbaç cezaları ile eski hükümet görevlilerine yönelik vahşi saldırıların devam ettiğini söyledi.

2021'de birçok ülke Kabil'deki büyükelçiliğini kapatırken Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye, Özbekistan ve Pakistan başkentte büyükelçi bulundurmaya devam etti.