Putin'in Ulusa Sesleniş konuşmasındaki iddiaları gerçek mi?

BBC Reality Check Ekibi

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin dün yaklaşık iki saat süren Ulusa Sesleniş konuşması yaptı. Putin konuşmasında Ukrayna Savaşı’yla ilgili bir dizi iddiada bulundu ve Batılı ülkelere sert eleştiriler yöneltti.

Putin’in konuşmasındaki bazı iddialarını inceledik.

'Ukrayna’da 2014’ten sonra Neo-Nazi bir rejim kuruldu'

Putin, Ukrayna’nın işgalini meşru göstermek için tekrar tekrar “Neo-Nazi rejimi” rejimi gibi temelsiz bir iddiayı dile getirdi.

Ukrayna’da son olarak 2019’da yapılan parlamento seçimlerinde, aşırı-sağcı adaylara destek % 2 dolayındaydı ve birçok diğer Avrupa ülkesinden çok daha azdı.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy’nin Yahudi olduğunu ve bazı aile üyelerinin Yahudi Soykırımı’nda öldüğünü de vurgulamak gerekiyor.

Ancak Ukrayna’da aşırı sağcı gruplar da var. En çok bilineni de Azov Tugayı ve bu grubun bazı unsurları Nazi ideolojisine destek ifade etmişlerdi.

Ukrayna’nın doğusundaki bölgeleri ele geçiren Rusya destekli ayrılıkçılara direniş için kurulan grup, daha sonra Ukrayna Ordusu’na katıldı.

'Ukrayna, ordusundaki tugaylardan birine Hitler’in Edelweiss birliğinin adını verdi'

Putin burada Ukrayna ordusunun bir birliği ile Nazilerin 1. Dağ Birliği arasında benzerlik kuruyor. 1. Dağ Birliği, Edelweiss çiçeğini sembol olarak kullanıyordu. Birlik mensupları, İkinci Dünya Savaşı’nda savaş suçları işlediler.

Zelenskiy, 14 Şubat’ta, 10. Dağ Saldırı Tugayı'na "Onursal Edelweiss" adını verdi.

Ertesi gün Rus Dışişleri Bakanlığı paylaştığı bir Twitter mesajında bunun Ukrayna’daki Nazi anlayışın kanıtı olduğunu öne sürdü.

Ancak Alp Dağları’nda yetişen Edelweiss çiçeği, diğer ülkelerin dağ birlikleri tarafından da sembol olarak kullanılıyor.

Bunlara Hırvatistan Dağ Kurtarma Hizmeti, İsviçre Ordusu’ndaki generaller ve Polonya’daki 21. Piyade Tugayı da dahil.

Hatta Rusya’nın bile Edelweiss adlı özel bir birliği var. Rosgvardia’daki 17. Özel Amaçlı Birliğe 2011’de bu isim verildi ve 2016’da Avanguard olarak değiştirildi.

'Kiev rejiminin nükleer silah elde etmeye çalıştığını da hatırlıyoruz çünkü bunu açıkça söylediler'

Ukrayna’nın nükleer silah elde etmeye çalıştığına dair bir kanıt yok ve daha önce de bu iddiayı dile getiren Putin herhangi bir kanıt sunmadı.

Sovyetler Birliği’nin bir parçası olduğu dönemde Ukrayna’da konuşlandırılmış nükleer silahlar vardı ama Ukrayna 1994’te Nükleer Silahsızlanma Anlaşmasını imzaladı ve güvenlik garantileri karşılığında bu silahlardan vazgeçti.

2021’de Ukrayna’nın Almanya Büyükelçisi Andriy Melnik, Ukrayna’nın NATO’ya girememesi halinde, nükleer silahlar konusundaki tutumunu gözden geçiresi gerektiğini söylemişti.

2022’de de Zelenskiy, Ukrayna’nın nükleer silahlardan vazgeçmiş olmasına karşın, “güvenliği olmadığını” belirtti.

Ancak Ukrayna hükümeti, nükleer silah elde etme niyetinden hiç bahsetmedi ve 2021’de yayınlanan askeri strateji belgesinde nükleer silahlardan söz edilmedi.

Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu da “Ukrayna’nın barışçıl faaliyetler için kullandığı nükleer malzemeleri, başka amaçlarla kullanmak üzere yönlendirdiğine dair bir işaret bulunmadığını belirtti.

'Rusya'da GSYİH 2022’de sadece % 2,1 azaldı, size Şubat ya da Mart’ta Rus ekonomisinin çökeceğini tahmin ettiklerini hatırlatırım'

Putin, Rus ekonomisinin beklenenden daha az daraldığını söylemekte haklı.

Rus istatistik kurumu, GSYİH’nin, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) son raporundaki % 2,2’lik tahmine yakın bir şekilde % 2,1 daraldığını duyurdu.

Bu seviyedeki küçülme yine IMF’nin listesindeki en kötü performans olsa da, kuruluş daralmanın tahminlerine yakın bir şekilde gerçekleştiğini teyit etti.

IMF, Rus ticaretinin ambargo uygulamayan ülkelere yönlendirildiğini ve örneğin Batılı ülkeler satin almaları kısıtlar ve ambargo uygularken, Hindistan ve Çin’in Rus petrolünün başlıca alıcıları haline geldiğini belirtti.

Temmuz 2022’de, IMF Rusya GSYİH’sinin % 6 küçüleceğini tahmin ediyordu.