Putin'in Lideri Olduğu Rusya'da Mizah Nasıl Silaha Dönüştü?

Sovyet Rusya'nın yıkılmadan önceki son günlerinde, ekonomik durgunluğun, kıtlığın ve uzun gıda kuyruklarının kara etkisinden kaçınmak için mizah Rusların çok sık başvurduğu bir yöntemdi.

1990'lı yıllarda ise siyasi mizah plastik kuklalarda kendini gösterdi.

Ancak bugün Rus basını genel olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve müttefikleri tarafından kontrol edildiği için siyasi mizah hükümeti eleştirmek için kullanılamıyor.

Mizah daha çok Rusya hükümetinin muhaliflerine karşı kullandığı bir silaha dönüştü.

BBC Monitoring'den (BBC İzleme Servisi) Olga Robinson, Putin hükümetinin mizahı nasıl dönüştürdüğünü inceledi.

İngiltere edebiyatından dedektifler

İngiltere'nin Salisbury kentinde 4 Mart'ta eski Rus çifte ajan Sergey Skripal ve kızı Yulia Skripal zehirlendi.

İngiltere, bu olaydan ötürü 'kuvvetle muhtemel' bir şekilde Rusya'yı sorumlu tuttu.

Rusya ise İngiltere'nin bu iddialarına mizahla yanıt verdi.

Özellikle İngiltere'nin bu zehirlenme olayından 'kuvvetle muhtemel' bir şekilde Rusya'nın sorumlu olduğunu söylemesi, Rus yetkililerin ve medya önündeki kişilerin bu zarfı alaycı bir tonda kullanmasına yol açtı.

Rusya, İngiltere edebiyatından yazar Agatha Christie'nin karakteri Hercule Poirot veya yazar Conan Doyle'un Sherlock Holmes karakteri gibi ünlü dedektifleri kullanarak bu iddialara yanıt verildi.

Rusya'nın İngiltere Büyükelçiliği attığı bir tweetinde, "Kanıtların yokluğunda Salisbury'de Poirot'a ihtiyaç duyuyoruz" ifadesini kullandı.

'Şüphe tohumları ekiliyor'

The Insider adlı araştırma sitesinde zehirlemeden sorumlu olduğu öne sürülen zanlılardan birini ortaya çıkaran gazeteci Roman Dobrokhotov, bu konunun alay edilerek ele alınmasının, 'bilinçli bir şekilde tartışma seviyesinin düşürülmesi için yapıldığını' anlatıyor.

Dobrokhotov, bu iddialara ciddi bir şekilde yanıt verilemediği için mizahın kullanıldığını; insanların televizyonları izleyerek gerçekten ne olduğunu bilmemesinin amaçlandığını söylüyor.

Böylelikle şüphe tohumlarının ekildiğini ifade ediyor.

Sosyal medyada da konuyla ilgili dalga geçen etiketler oluşturularak komik görseller yapıldı.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Atlantic Council'den Rusya'nın dezenformasyon kampanyaları üzerine çalışan araştırma görevlisi Ben Nimmo da bu komik görselleri yaratmanın günümüzde dezenformasyonın çok sık kullanılan taktiklerinden biri olduğunu açıklıyor.

Kukla programı yayından kaldırılmıştı

Rusya'nın mizahı siyasi bir kampanya amacıyla kullanması ise yeni bir olgu.

2000 yılında Putin göreve geldiğinde ilk hedeflerinden biri televizyonda yayımlanan ve kuklalarla siyasi mizah yapan Kukly (Kuklalar) programı olmuştu.

Yoğun bir şekilde Putin'i de hedef alan program, 2002 yılında yayından kaldırılmıştı.

Rusların ana haber alma organı olan televizyonda zamanla siyasi mizah yerini politika dışında yapılan ya da Putin'i hedef almayan şakalara dönüştü.

Bugün Rus televizyonlarında yayımlanan çoğu komedi programı, ya hiç siyasi konulara dokunmuyor ya da Rusya'nın yurt dışındaki rakiplerini hedef alıyor.

Putin'den övgüyle bahsedilirken diğer Batılı liderlere aynı nezaket gösterilmiyor.

'Kaşlarını çatmayan bir sistem'

Rusya'nın en çok izlenen komedi şovu ise KVN.

Geçen yıl bu programda yapılan bir skeçte Putin, Batılı liderlere karşı mücadele eden atletik ve yetenekli bir judo sporcusu olarak resmedilmişti.

Hatta Putin bir keresinde bu programa konuk bile oldu.

London School of Economics'te öğretim görevlisi olan, Sovyet Rusya doğumlu araştırmacı ve gazeteci Peter Pomerantsev, eskiden mizahın Sovyet liderleri için bir tehdit olduğunu bugün ise Kremlin'in bunu lehine çevirdiğini söylüyor:

"Çok ciddi bir rejim değiller, birçok şeyi sırıtarak hatta gülerek yapıyorlar. Biraz da olsa mizaha yer açan bir sistem, çok çatık kaşlı değil."