Nida Döngüsü

1979’da Şah’ı deviren Şiilerin yas geleneği, geçen cumartesi öldürülüp ’şehit’ ilan edilen 16 yaşındaki protestocu kız Nida için bugün başlıyor. Şiiler, Hz. Hüseyin’in şehit edilmesinden kalan, 40 günlük yas döngüsünün 3’üncü, 7’nci ve son gününde büyük törenler düzenliyor. Ahmedinejad’ın hileyle cumhurbaşkanlığını kazandığı iddiasıyla düzenlenen protestoların bu yas döngülerinde kitlesel hareketlere dönmesi beklenirken, Devrim Muhafızları şimdiden gözdağı verdi: Her tür gösteri, bastırılacak.

TAHRAN'DAN SON GÖRÜNTÜLER

İRAN'DA 30 YIL SONRA AYAKLANMA

İRAN’da 12 Haziran’da düzenlenen ve mevcut cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın yüzde 63’lük ezici bir zaferle kazandığı açıklanan seçimlere yönelik 1 hafta süren şiddetli protesto gösterilerinden sonra başkent Tahran pazar günü ilk kez sessiz bir gün geçirdi.

Ancak protesto gösterilerinde en kanlı günün yaşadığı geçen cumartesi günü ölen 13 kişiden biri olan, son anları videoda yayınlanınca bir anda dünyanın ilgisini çeken Nida Sultani adlı 16 yaşındaki genç kızın ölümü ile ülke "fırtına öncesi sessizliğe" büründü.

"Yalanlara ve seçim hilesine karşı koymak hakkınız" diye seslenen reformcu lider Mir Hüseyin Musevi yandaşlarınca dün yapılan son açıklamaya göre yeşil kurdele bağlı siyah mumlar taşınarak ölenlerin anılması planlanıyor. Çağrıda, sürücülerden de, dünden itibaren iki saat süreyle otomobillerinin farlarını açık tutmaları istendi.

Hz. Hüseyin’den kalan gelenek

Ancak İranlı politik uzmanlara göre dün alelacele toprağa verilen Nida, 1979’da Şah rejimine karşı ayaklanan İslamcı devrimcilerin kullandığı, "Şii’lerin yasla birlikte yürüyen isyan ateşini" yaktı. Nida’nın "şehit" ilan edildiğine dikkat çeken İranlı yorumcular, Şii geleneğine göre 40 günlük yas döngüsünün bugün başladığını belirtiyor. Buna göre bu döngünün 3üncü, 7inci ve son gününde protesto gösterileri rejimi tehdit eder boyuta gelebilir.

Bu törenler İran’ın isyanlarla dolu politik tarihininin dönüm noktaları olmuş. İlk Şii şehit sayılan Hz. Muhammed’in torunu Hz. Hüseyin’in, "Adaletsizlikle yaşamaktansa onunla mücadele ederken ölmek daha iyidir" sözünü slogan edinen İslami devrimciler, bu retoriği Şah Rıza Pehlevi’ye muhalefeti genişletmek için kullanmışlardı.

1978 Ocak ayındaki ilk çatışmalarda ilk olarak 2 kişi ölmüştü. Bu da 40 gün boyunca yas törenlerine dolayısıyla yeni gösterilere yol açtı. Bu yas döngüleri Ocak 1979’da Şah’ın devrilmesine kadar protestoları beslemişti.

Bir keskin nişancıdan açıldığı sanılan ateş sonucu ölen ve bir anda reform yanlılarının sembolü olan Nida’ya internette gösterilen ilgi çığ gibi büyüyor. Dünyanın her yanından yorumcular, "Nida’yı öldürdüler ama sesini değil", "Nida herkesin kardeşi, kızı, herkesin özgürlük çığlığı" gibi maillerle tepkilerini dile getirdi.

Öte yandan cumhurbaşkanlığı seçimini yitiren adaylardan Mehdi Kerrubi, Tahran’daki protesto gösterilerinde ölenler için 25 Haziran Perşembe günü tören düzenlenmesi çağrısında bulundu.

Devrimci müdahale tehdidi

Protestoların yas törenleriyle birlikte karşı-devrime dönüşmesinden korkan İran Devrim Muhafızları ise dün çok sert bir gözdağı verdi. Devrim Muhafızlarının internet sitesinden yayımlanan açıklamada, cumhurbaşkanı seçimi dolayısıyla caddelere taşacak her tür protesto gösterisinin, "devrimci müdahaleyle" bastırılacağı belirtildi.

Ülkenin en etkili askeri gücü olan Devrim Muhafızları’nın açıklamasında, "sabotaj ve isyan eylemlerinden kaçınılması" çağrısı yapıldı ve "direnenlerin İran’a karşı komplo içinde olmakla suçlanacakları" belirtildi.

Açıklamada, protestoculara, Devrim Muhafızları’nın ve diğer güvenlik güçleriyle, disipline kuvvetlerin "kararlılığı ve devrimci müdahalesine hazır olmaları" uyarısı yapıldı. İran’da seçim sonuçlarına itiraz için önceki gün düzenlenen izinsiz gösteride 457 kişi gözaltına alınmıştı.