Mescid-i Aksa neden önemli?

İsrail'in aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, işgal altındaki Doğu Kudüs'te bulunan kutsal mekân Mescid-i Aksa'da dua etti.

Bu, Orta Doğu'nun en hassas noktalarından birinde onlarca yıldır süregelen uygulamaları ihlal anlamına geliyor.

Fotoğraf ve videolarda Ben-Gvir'in, Müslümanların Harem-üş Şerif, Yahudilerin ise Tapınak Tepesi olarak adlandırdığı görülüyor.

Ben-Gvir daha önce bu alana birçok kez gitmişti, ancak ilk kez burada dua etti.

Oysa uzun yıllardır geçerli olan kurallara göre Yahudiler bu bölgeyi sadece ziyaret edebiliyor, ibadet etmelerine izin verilmiyor.

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın sözcüsü, bu ziyareti "tüm kırmızı çizgilerin aşılması" olarak nitelendirdi.

Hamas ise olayı "Filistin halkına yönelik saldırganlıkların daha da derinleşmesi" olarak tanımladı.

Ben-Gvir'in Mescid-i Aksa'da dua etmesi bölge ülkelerinden de tepki çekti.

Mescid-i Aksa'nın koruyucusu konumundaki Ürdün, bunu "uluslararası hukukun açık ihlali" olarak değerlendirdi.

Suudi Arabistan ise "aşırılık yanlısı bakanın provokatif baskınları" şeklinde kınadı.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada ise sadece Müslümanların ibadet etmesine izin verilen mevcut statükonun değişmediği ifade edildi.

İsrail 7 Ekim saldırılarından bu yana, Filistinlilerin Mescid-i Aksa'ya girişine kısıtlamalar getirdi. 45 yaş altı erkekler, genç erkekler ve işgal altındaki Batı Şeria'da yaşayan Filistinliler alana alınmıyor.

Bölge uzun süredir çatışmaların odak noktası olarak biliniyor.

Mescid-i Aksa

Mescid-i Aksa, Doğu Kudüs'ün Eski Şehir’inde Harem-üş Şerif denilen bir alan içerisinde yer alıyor.

Yaklaşık 20 futbol sahası büyüklüğündeki 14 hektarlık alan Yahudiler tarafından Har ha-Bayit ya da Tapınak Tepesi olarak biliniyor.

Mescid-i Aksa tüm yerleşkeye verilen isim ve Müslümanların iki kutsal mekânını içeriyor: Kubbet-üs-Sahra ve MS 8. yüzyılda inşa edilen El-Aksa ya da Kıble Camii.

Mescid-i Aksa, Müslümanların Mekke ve Medine'den sonra en kutsal üçüncü dini mekanı olarak kabul ediliyor.

İslam dinine göre peygamber kabul edilen İbrahim, Davut, Süleyman, İlyas, İsa peygamberlerin burada ibadet ettiği düşünülüyor.

Muhammed Peygamber döneminde Medine'de Müslümanların Mescid-i Aksa'ya yönelerek namaz kıldığı ve burayı kıble olarak kabul ettikleri belirtilir.

Miraç olarak tanımlanan ve Muhammed Peygamber’in göğe yükseldiğine inanılan sürecin başlangıcında Muhammed Peygamber’in Mescid-i Aksa’ya geldiğine inanılır.

Burada yer alan Ağlama Duvarı, Yahudilik inancının en kutsal mekanı.

Kral Davut'un oğlu Süleyman'ın ilk tapınağı burada 3.000 yıl önce inşa ettiğine inanılır.

Burası aynı zamanda İsa Peygamberin tapınakta ders verdiğine ve dua ettiğine inanan Hıristiyanlar için de kutsal bir mekan saylıyor.

Mescid-i Aksa’yı kim yönetiyor?

İsrail, 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı'nda o zamana kadar Ürdün'ün kontrolü altında bulunan Doğu Kudüs'ü işgal etti. O tarihten bu yana bu alan İsrail işgali altında bulunuyor.

İsrail’in bu işgali o dönemde uluslararası camia tarafından tanınmamıştı.

Anlaşmaya göre Mescid-i Aksa, Ürdün Vakıflar İslami İşler ve Mukaddesat Bakanlığı’na bağlı Kudüs İslami Vakıflar İdaresi’nin himayesinde bulunuyor.

Yine aynı anlaşmaya göre Müslüman olmayanlar bu alanı ziyaret edebilir ancak sadece Müslümanlar cami alanında ibadet edebilir.

İsrail’in başhahamı, Tapınak Tepesi ya da Mabet Tepesi olarak da bilinen Harem-üş Şerif’e Yahudilerin girişini, ayak basılmayacak kadar kutsal bir yer olması dolayısıyla yasaklamış durumda.

İsrail hükümeti ise Hristiyan ve Yahudilerin turist olarak haftanın beş günü dört saatliğine alanı ziyaret edebileceğini belirtiyor.

Yahudiler Tapınak Tepesi’nin aşağısında Kral Süleyman'ın tapınağından geriye kaldığı düşünülen alanda ibadet ediyor.

Daha önce hangi çatışmalar yaşandı?

Mescid-i Aksa, özellikle Ramazan ayında sık sık çatışmaların yaşandığı bir yer oldu. Bunların bazıları ölümle sonuçlandı.

2000 yılında, o zamanlar İsrail'in ana muhalefet partisinin lideri olan Ariel Şaron, sağcı Likud partisinden bir grup milletvekilini alana götürdü.

Filistinliler bunu protesto etti ve 2000-2005 yılları arasında 3.000'den fazla Filistinlinin ve yaklaşık 1.000 İsraillinin ölümüne neden olan ikinci İntifada'ya dönüşen şiddetli çatışmalar yaşandı.

Diğer önemli çatışmalar arasında İsrail'in Müslüman muhataplarının rızası olmadan girişe metal dedektörler yerleştirmesinin ardından 2017'de yaşanan Tapınak Tepesi krizi ve İsrail'in Ramazan ayında ibadet edenlere yönelik baskınlarıyla patlak veren ve 11 gün süren 2021 çatışmaları yer alıyor.