Mağdur ülke ve vatandaşlar, koronavirüsün çıkış noktası Çin'e tazminat davası açabilecek

Dünyada 1 milyondan fazla insanın enfekte olduğu, on binlerce insanın hayatını kaybettiği koronavirüs salgını ilk olarak Çin'de ortaya çıktı. Kayıpların yanı sıra ülke ekonomilerinin de olumsuz yönde etkilendiği salgın döneminde, şimdi gözler Çin Hükümeti'nin bu süreçten ne kadar sorumlu olduğu konusuna döndü.

Hukukçular, virüs nedeniyle hayatını kaybedenlerin ölüm raporunda kayda geçmesi halinde bireylerin Çin'e tazminat davası açabileceğini söylüyor. İngiltere'de ise Henry Jackson Derneği, Çin'in bu dönemdeki ekonomik zararlardan sorumlu tutulduğu bir rapor hazırladı. Raporda, Çin'in ihmalleri ve tazminat alınması için izlenebilecek yollara yer verildi. ABD'de avukatlar ise Çin'e 20 trilyon dolarlık tazminat davası açtı.

ÇİN'İN KORONAVİRÜS İHMALLERİ

Yayınlanan raporda, Çin'in koronavirüsün tüm dünyayı etkilemesine neden olan ihmalleri madde madde anlatıldı. Buna göre yetkililerin virüsün insandan insana bulaşma delilini fark etmelerine rağmen 3 hafta sakladıkları iddia edildi. Enfekte olan kişi sayısında da hatalı bilgi verdiği söylenen Çin ayrıca bulaşıcılık riskini önemsemeden 5 milyon kişinin bölgeden ayrılmasına izin verdiği için de suçlanıyor. Bunun yanı sıra hayvansal kaynaklı viral konakçı türlerin insanlar tarafından tüketilmesini yasaklamaması da Çin'in başını ağrıtacak maddeler arasında yer alıyor.

MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT DAVASI AÇILABİLİR

Avukat Emir Akpınar da can ve mal kaybı olan bireylerin bu duruma sebep olan gerekçenin virüs olduğunu kanıtlayabildikleri taktirde Çin Devleti'ne tazminat davası açabileceğini söyledi. Virüsten dolayı yakınlarını kaybedenlerin ölüm raporlarına mutlaka ölüm sebebi olarak yazdırması gerektiğini söyleyen Emir Akpınar, "Koronavirüs nedeniyle maddi ve manevi kayba uğrayan mağdurlarımız için, öncelikle hastalığa yakalanan ve vefat edenlerin Çin'e Türkiye Mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat davası açabilecekler. İkinci olarak Türkiye'de ekonomik kayba uğrayan tüm işletme sahibi ve vatandaşlar yine ülkemizde bulundukları yerin yerel mahkemelerinde bu davaları açabilecekler.'' dedi.

''İSPAT VESİKALARI KORUNMALI''

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin de yaşadığı tüm ekonomik ve can kayıpları için uluslararası hukuk ilkelerine uygun olarak uluslararası hukuk kuruluşlarına başvurabileceğini aktaran Akpınar, ''Dava sürecinde ispat önem taşıyacağından, ekonomik kayıpların belirlenmesi çok büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle ispat vesikalarının korunması gerekmektedir. Şöyle ki hastane raporları, iş gücü kaybını belirleyen, kazanç kaybına yol açan bir takım belgeleri dava açmayı düşünen bireylerin saklı tutmaları gerekmekte. Son olarak da yakınlarını kaybeden kişilerin vefat sebebinin koronavirüs olduğunu raporlarına özelikle ölüm raporlarında belirtmeleri gerekiyor." ifadelerini kullandı.

''TÜRKİYE CUMHURİYETİ HUKUKU UYGULANIR''

Akpınar, açılacak davayla ilgili bilgiler vererek, sözlerine şu şekilde devam etti: "Konuya ilişkin olarak genel hukuki değerlendirme yaptığımız takdirde, zarara uğrayan herkes Türk Mahkemelerinde dava açabilecek. Bunun yasal dayanağı da 5718 sayılı Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku hakkındaki kanunun 34. maddesinde haksız fiil başlığı altındaki düzenlemede görüyoruz. Kanun maddesini okuyacak olursak, ilk olarak haksız fiilden doğan borçlar, haksız filin işlendiği ülke hukukuna tabiidir diyor. İkinci olarak da haksız fiilin işlendiği yer ve zararın meydana geldiği yer farklı ülkeler olması halinde, zararın meydana geldiği ülke hukuku uygulanır. Burada haksız fiilin işlendiği, virüsün çıktığı yer Çin'dir ancak zararın meydana geldiği yer ülkemiz olacağından, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin hukuku uygulanacaktır. Kanun hükmü uyarınca da haksız file ilişkin uygulanacak hukukun belirlenmesinde genel kural olarak, haksız yerin ika hukuku kabul edilmiştir. Bunun yanında haksız fiilin yol açtığı zarar filin ika yerinden farklı ise, zararın meydana geldiği yerin hukukunun uygulanması gerekmektedir."

''ABD'DE 20 TRİLYON DOLARLIK DAVA AÇILDI''

Amerika'da avukatların Çin'i mahkemeye verdiklerini söyleyen Akpınar, "Sonuç olarak koronavirüsten zarar görmüş, maddi ve manevi kayba uğramış ve hastalanmış sonra da iyileşmiş kimseler, ülkemizde Çin Devleti'ne karşı az önce bahsettiğim kanun maddesinden dolayı dava açabileceklerdir. Konuya ilişkin örnekler de vermek gerekirse, geçtiğimiz günlerde 3 bin 500 kişilik bir yolcu gemisinde karantinaya maruz kalan bir çift, ABD'de California açıklarında koronavirüs vakaları nedeniyle 5 gün bekletildikten sonra limana yanaşıyorlar. Gemide bulunan Floridalı çift, kar amacı güden şirketin, yolcuların güvenliğini tehlikeye attığı gerekçesi ile şirket aleyhine 1.38 milyon dolar tazminat davası açıyor. Amerika Birleşik Devletleri'nde de avukatlar bir araya gelerek, Çin'e karşı 20 trilyon dolarlık koronavirüs davası açtı. Bunun gerekçesinde de Çin'in bu virüsü ürettiği ve bunu da bir biyolojik silah olarak tüm dünyaya karşı kullanmasını gösterdi." sözlerine yer verdi.