Jacob Zuma: Silahlı Mücadeleden Cezaevine ve Devlet Başkanlığına Uzanan Sıradışı Bir Hayat

Güney Afrika'da görevinden istifa eden 75 yaşındaki devlet başkanı Jacob Zuma'nın hayatı, silahlı mücadeleden hapishaneye, oradan da devlet başkanlığına uzanan sıra dışı bir hikaye.

Jacob Gedleyihlekisa Zuma 1942'de Güney Afrika'nın KwaZulu-Natal bölgesinde yoksul bir ailede doğdu. Polis olan babasını çok küçük yaşta kaybetti. Annesi ise ev işçisiydi.

Zulu dilindeki adı olan Gedleyihlekisa, "düşmanlarını yok ederken gülümseyen kişi" anlamına geliyordu.

Okula gitmesi gereken yaşlarda dedesi tarafından inek ve keçilere bakmakla görevlendirildiği için okuyamadı. Sonrasında ise annesiyle birlikte çalışmak için Durban kentine gitti. Okula gidemediği için okumayı kendi kendine öğrendi.

Zuma, 20 yaşındayken1962 yılında siyahların haklarını alması için mücadele eden Afrika Ulusal Kongresi'nin (ANC) silahlı kanadında aktif olarak yer almaya başladı.

Bir yıl sonra çatışma eğitimi almak için Güney Afrika'dan çıkmaya çalıştığı gerekçesiyle 10 yıl hapis cezası alan Zuma, gelecekte Güney Afrika'nın ilk siyah devlet başkanı olacak Nelson Mandela'yla aynı hapishaneye, Robben Adası'na gönderildi.

1973'te hapisten çıktıktan sonra Svaziland, Mozambik ve Zambiya gibi ülkelerde sürgün hayatı yaşayan Zuma, 1990'da ülkesine geri döndü ve ANC'nin ulusal yönetiminde önemli roller aldı.

'Gururla' çok eşli: 6 evlilik, 4 eş, 20'den fazla çocuk

1997'de Apartheid rejiminin sonlanmasıyla kurulan Hakikat ve Uzlaşma Komisyonu tarafından silahlı mücadele dönemindeki suçları affedilen 37 ANC üyesinden biri olan Zuma'nın özel hayatı da siyasi hayatı gibi hareketliydi.

Zulu geleneklerine uygun bir şekilde çok eşli olduğunu gururla söylüyordu.

Altı kere evlenen Zuma'nın bugün dört eşi ve 20'den fazla çocuğu bulunuyor.

Çok eşlilik Güney Afrika'da yasal olsa da tartışmalı bir konu.

1997'de parti başkan yardımcılığına, 1999'da da devlet başkanlı yardımcılığına gelen Zuma hakkındaki yolsuzluk iddiaları, 1999'da imzalanan silah alım anlaşmalarının ardından başladı.

Aynı yıl içinde yolsuzluk ve tecavüz suçlamaları

2005 yılında bu yolsuzluk iddiası nedeniyle Devlet Başkanı Thabo Mbeki tarafından görevinden alındı. Aynı yıl hakkında bir tecavüz davası da açılınca bu sefer partideki görevinden de alındı.

Sonraki yıl hem tecavüz hem de yolsuzluk davalarında suçsuz bulunan Zuma, partisi tarafından görevine iade edildi. Zuma'nın tecavüz davasında, HIV virüsü taşıyan kadınla prezervatif kullanmadan ilişkiye girdiği ortaya çıkınca halktan özür diledi.

Zuma 2007'de Devlet Başkanı Mbeki'yi yenerek partinin genel başkanı seçildi. Fakat yolsuzluk davasındaki karara itiraz eden savcılar, dosyanın tekrardan açılmasını sağladı.

Zuma'yı 2005'te görevden alan Devlet Başkanı Thabo Mbeki, 2008'de partisiyle düştüğü anlaşmazlığın ardından ANC tarafından istifaya zorlandı.

2009'da gerçekleşen seçimi Zuma kazandı.

2010'da bir aile dostunun kızından çocuğu olduğunu kabul etmesi ülkede tartışmalara yol açtı. Zuma bunun için halktan özür diledi.

Tartışmalara yol açan yalnızca kadınlarla ilişkileri değildi. Kamu parasını kendi özel evine harcaması, bu tespit edilince parayı bir süre geri ödememesi, kendisinin de yargılandığı yolsuzluk dosyasında suçlu bulunup hapse giren bir kişiyi başkanlığının üçüncü gününde serbest bırakması, göreve başladıktan sonra yasal süre içinde varlık bildirimi yapmaması gibi pek çok olayda eleştirildi.

Yolsuzluk soruşturmalarının dosyaları ise savcılıklar ve mahkemeler arasında yıllarca dolaşıp durdu.

Benzer bir şekilde gitti

Göreve başlarken tek dönem başkanlık yapmak istediğini söyleyen Zuma, 2014'te partisinin tek adayı olarak bir daha seçime girdi ve kazandı.

Fakat iktidardan inişi de, kendisinin iktidara gelişi gibi oldu.

Aralık 2017'de parti içindeki liderlik yarışını, Jacob Zuma'nın eşi Nkosazana Dlamini-Zuma'ya karşı Devlet Başkanı Yardımcısı Cyril Ramaphosa kazandı. Partinin yeni lideri Ramaphosa'nın Zuma'yı koltuğundan indirmesi ise yalnızca 2 ay sürdü.

Zuma'nın 14 Şubat'taki istifa konuşmasında ANC içindeki şiddet olaylarının istifa kararını etkilediğini söyledi ve bu mesele yüzünden kimsenin ölmemesi, partinin de bölünmemesi gerektiğini belirtti.

Açıklamanın ardından ANC Genel Sekreter Vekili Jessie Duarte ise Zuma'nın ANC'nin değerli bir üyesi olarak kalacağını söyledi:

"ANC, Zuma'nın bugüne kadarki büyük katkılarını selamlıyor."