İtalya Temsilciler Meclisi 'Ermeni Soykırımı' Önergesini Kabul Etti, Süreçte Neler Yaşandı?

İtalyan hükümetine "Ermeni Soykırımını tanıması" çağrısı yapan önergenin dün akşam Temsilciler Meclisi'nde kabul edilmesi öncesi gerek Türkiye ve İtalya gerekse de İtalya'da koalisyon ortakları arasında yoğun bir müzakere trafiği yaşandı. İtalyan basınına göre, önerge yüzünden koalisyon ortakları 5 Yıldız Hareketi ve Lig Partisi karşı karşıya geldi.

630 sandalyeli Temsilciler Meclisi'ndeki oylamada 425 milletvekilinden 382'si önergeye destek verdi. Ret oyu çıkmazken, yalnızca merkez-sağdaki eski Başbakan Silvio Berlusconi'nin Haydi İtalya Partisi'nden 43 milletvekili çekimser kaldı.

Önerge koalisyon ortaklarından Lig Partisi milletvekili Paolo Formentini tarafından sunulmuş olsa da, aralarında hem Lig hem de 5 Yıldız Hareketi'nden isimlerin de yer aldığı 30'dan fazla milletvekilinin imzasını taşıyor.

İmzacılar arasında muhalefetteki Demokratik Parti, Özgür ve Eşitler, İtalya'nın Kardeşleri ve karma grup milletvekilleri de yer alıyor. Belgeye, partisi Haydi İtalya'dan ise hiçbir milletvekilinin imza vermediği görülüyor.

İtalyan basınına göre önerge Temsilciler Meclisi'nde oylanmadan önce hükümet ortakları arasında ayrılığa yol açtı.

Basındaki kulis bilgilerine göre, 5 Yıldız Hareketi önergenin bu haliyle kabul edilmesinin İtalya-Türkiye ilişkilerine ve Türkiye'deki İtalyan şirketlerine olumsuz yansımaları olabileceği endişesiyle son ana kadar metindeki ifadeleri "yumuşatmaya" çalıştı.

İtalyan Dışişleri ve Savunma Bakanları devreye girdi

Il Tempo gazetesinin aktardığı bilgilere göre geçen Pazartesi günü önerge Temsilciler Meclisi'ne sunulduktan sonra, Türkiye'nin Roma Büyükelçisi, İtalyan Dışişleri Bakanı Enzo Moavero Milanesi ile temasa geçti.

Koalisyon hükümetinin "teknik bakanlarından" olan Moavero Milanesi ise koalisyonun büyük ortağı 5 Yıldız Hareketi'nden Savunma Bakanı Elisabetta Trenta ile görüştü.

"Alarma geçen" Savunma Bakanı Trenta, partisi 5 Yıldız Hareketi'nin Temsilciler Meclisi grubuyla iletişime geçerek "önerge metninin yumuşatılmasını" istedi.

5 Yıldız Hareketi Temsilciler Meclisi grubunda yer alan Dışişleri Bakan Yardımcısı Claudia Emanuela Del Re, önerge metnindeki "soykırım" sözcüğünün "tarihsel gerçekler" ifadesiyle değiştirilmesini önerdi.

Ancak bu öneriye koalisyonun diğer ortağı Lig Partisi sert şekilde karşı çıktı. Muhalefetteki aşırı sağcı İtalya'nın Kardeşleri Partisi'nin de metnin orijinal haline "sahip çıkması" üzerine 5 Yıldız Hareketi de metnin orijinal haliyle oylanmasına karşı durmaktan vazgeçti.

Il Tempo gazetesi haberi, "Tarihi önerge için Meclis'te pandomim. Türkiye protesto etti, bakanlar korktu" üst başlığı ve "Ermeni soykırımı hükümeti karıştırdı" başlığıyla verdi.

'Soykırım' yerine 'tarihi olaylar' önerisi

Il Messaggero gazetesi de benzer şekilde önerge metni üzerine son ana kadar "yoğun müzakereler" yapıldığını, özellikle Dışişleri Bakanı Moavero Milanesi'nin soykırım sözcüğünün kullanılmaması için uğraştığını yazdı.

Haber ajansı AGI de "Lig kaynaklarına" dayandırdığı haberinde, İtalyan hükümetinin, Türkiye'deki İtalyan şirketlerinin olumsuz etkilenebileceği endişesiyle metindeki "soykırım" sözcüğünün "tarihi olaylar" şeklinde düzeltilmesi için baskı yaptığını yazdı.

Bu habere göre de bu talep Lig tarafından reddedildi. Lig milletvekilleri, önergeye birçok partiden imza geldiğini vurgulayarak "Diğer siyasi güçlerin de desteklediği metni değiştirmeyeceğiz" dedi.

Huffington Post İtalya sitesi bu haberi "Lig ve 5 Yıldız yine bölünmüş gibi görünüyor" yorumuyla verdi.

'Türkiye dost ülke' vurgusu

İtalyan basını, önerge metniyle ilgili olarak Temsilciler Meclisi'nde yapılan tartışmalarda Türkiye'yi suçlar ifadelerden özellikle kaçınıldığının da altını çizdi.

5 Yıldız Hareketi'nden Enrico Carelli, "dost ülke" diye nitelediği Türkiye'nin "Osmanlı İmparatorluğu'ndan çok farklı" olduğunu vurguladı ve bu önergenin Türkiye ile "dostluğu ve iyi ilişkileri tartışmaya açmadığını" söyledi.

Merkez soldaki Demokratik Parti'den Flavia Piccoli Nardelli de Türkiye'nin "büyük bir ülke olduğunu ve bu nedenle geçmişiyle hesaplaşabilecek güce sahip olduğunu" söyledi.

Aşırı sağcı İtalya'nın Kardeşleri partisinden Andrea Delmastro ise oylama sonrası yaptığı açıklamada önergenin kabul edilmesini "Türkiye'nin baskılarına direnen parlamentonun bir zaferi" olarak niteledi.

Dışişleri: Salvini'nin partisinin oyunu

Önergenin dün akşam saatlerinde Temsilciler Meclisi'nde kabul edilmesinin ardından Türkiye Dışişleri Bakanlığı, "İtalya Temsilciler Meclisi'nin 10 Nisan 2019 tarihli önergesi Ermeni iddialarının iç siyasi çıkar hesapları için bir araç olarak kullanılmasının yeni bir örneğidir. Bu önergeyi şiddetle kınıyoruz" şeklinde bir açıklama yaptı.

Dışişleri Bakanlığı'nın internet sitesinde yayımlanan açıklamada "Bu önergenin ülkemizle tarihi bağları ve çok yoğun ticari işbirliği bulunan stratejik ortağımız İtalya ile ilişkilerimiz üzerinde muhtelif yansımaları olması kaçınılmazdır. Tarihi siyasallaştıran tüm girişimler gibi bu önergenin de Türkiye açısından hiçbir hükmü yoktur" denildi.

Bakanlık, önergenin, "Türkiye-İtalya ilişkilerini sabote etmeyi görev edinmiş Matteo Salvini'nin" lideri olduğu parti tarafından hazırlanmasının "şaşırtıcı olmadığını" da belirtti.

Açıklamada, önerge için Salvini'nin Lig Partisi'nin gelecek ay yapılacak "Avrupa Parlamentosu seçimlerindeki konumunu güçlendirmek maksadıyla sahnelediği oyun" denilirken, Temsilciler Meclisi'nin "bu oyuna alet olması", "şaşırtıcı ve üzücü" olarak nitelendi.