İtalya basını Türkiye-İtalya-Libya zirvesini nasıl yorumladı?

Türkiye, İtalya ve Libya liderlerinin 1 Ağustos'ta İstanbul'da düzenlediği üçlü Libya zirvesiyle ilgili olarak İtalya'da yapılan analiz ve yorumlarda ağırlıkla göç akışını durdurma amacına ve Türkiye'nin bölgedeki merkezi rolüne vurgu yapılıyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ve Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe'nin katıldığı zirve sonrası yapılan resmi açıklamalarda özellikle "düzensiz göç" dosyasından ve "Akdeniz havzasının maruz kaldığı sınamalarla mücadelede üç ülkenin iş birliğinin" öneminden söz edildi.

İtalya Başbakanlığı, "Görüşmede üç lider, göç akışlarının yönetimi başta olmak üzere, ortak zorlukların üstesinden gelmek için iş birliğinin güçlendirilmesini ele aldı" dedi.

Türkiye ve İtalya'nın açıklamalarında, ortaklaşa gerçekleştirilecek somut adımları belirlemek için teknik çalışmaların yapılacağı da belirtildi.

Roma'daki NATO Savunma Koleji'nde Orta Doğu ve Kuzey Afrika uzmanı araştırmacı olarak görev yapan Silvia Colombo, üçlü zirvenin anlamıyla ilgili olarak BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlarken, Türkiye ve İtalya'nın farklı nedenlerle de olsa Libya ile yakından ilgilendiğini, üçlü zirvenin "pragmatizm" yaklaşımının eseri olduğunu söyledi.

"Yaz başındaki şiddetli tırmanışa rağmen Libya çatışması artık uluslararası diplomaside ve medyada etkisini yitirmişti. Bu ortak masa, Libya meselesine geri dönüş açısından da ilginç" diyen Colombo şöyle devam etti:

"İtalya için Libya'daki öncelik, göçmen akışını önlemek için istikrar sağlamak. Türkiye ise yıllardır Libya'da merkezi bir rol oynadı ve Libya ile öncelikli olarak ekonomik boyutuyla ilgileniyor."

Dibeybe'nin de Libya'ya yeniden beliren bu uluslararası ilgiyi, "uluslararası meşruiyet kazanmak için kullanmaya çalıştığını" söyleyen Colombo, "Ortak hedef, Libya'nın istikrarlı bir ülke olmasını sağlamak. Dolayısıyla, aslında çok farklı gündemlerle bir araya gelen üç siyasi aktör, üç ülke söz konusu ve pragmatizm galip geldi" dedi.

Dibeybe: 'Erdoğan ve Meloni Libya'nın dostu'

İstanbul'daki üçlü Libya görüşmesi, Türkiye'nin Trablus hükümetiyle imzalandığı deniz yetki alanları anlaşmasıyla ilgili tartışmalar sürerken gerçekleşti.

İtalya da Türkiye de Libya'da Trablus'taki Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne yakın görünürken son haftalarda iki ülkede de, Tobruk'taki Temsilciler Meclisi yönetimine yakınlaşma belirtileri de görülüyordu.

İtalyan basınında geçen ay, Tobruk'ta yönetime hakim olan General Halife Hafter'in güçlerinin İtalya'daki üslerde eğitim aldığı haberleri çıkmıştı.

Türkiye tarafında da son olarak Nisan ayında Hafter'in oğlu, Libya Ulusal Ordusu Kara Kuvvetleri Komutanı Saddam Hafter ile Haziran'da Hafter'e bağlı ordudan komutanların Ankara ziyaretleri dikkat çekmişti.

Bu bağlamda yapılan İstanbul zirvesi İtalya basınında geniş yer buldu.

La Verita gazetesi Pazartesi günü Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ile bir söyleşi yayımladı.

Söyleşide Dibeybe, "Ulusal Birlik Hükümeti, Libya'nın tek sesi. Bu zirve, Türkiye'nin Ulusal Birlik Hükümeti'ne desteğini çektiği yönündeki söylentileri de çürütüyor" dedi.

Dibeybe, Libya üzerinden göç akışlarının yanı sıra enerji ve altyapı başlıklarının da görüşüldüğünü belirtti ve "Erdoğan ve Meloni, Libya'nın dostları... Enerji, petrol, gaz ve altyapı sektörlerindeki ortaklıkları güçlendirmeliyiz" dedi.

'Çatışmaların durmasını istedi'

La Stampa gazetesi de Meloni'nin göç konusunda ülke içinde yargı kararları nedeniyle zor durumda olduğuna vurgu yaparak, geçen hafta önce Tunus'a, ardından da Libya'yı görüşmek üzere Türkiye'ye gitmesini bu bağlamda değerlendirdi.

"[Meloni] Erdoğan'ın desteğiyle Dibeybe'den Bingazi milislerine karşı saldırıları durdurmasını istedi: Çatışmanın tırmanması ülkeyi istikrarsızlaştırma ve İtalya'ya doğru kitlesel bir göç hareketinin tetiklenmesi riskini taşıyor."

Gazeteye göre İtalya ve Türkiye bunun karşılığında Dibeybe'ye "uluslararası meşruiyet, üst düzey görüşmeler ve ekonomik fırsatlar vaat etti."

'Türkiye'nin merkezi rolü'

Üçlü zirveyle ilgili olarak 5 Ağustos'ta da Il Foglio gazetesinde bir analize yer verildi.

"Yenemiyorsan müzakere et" başlıklı makalede, Cuma günkü üçlü görüşmede "Akdeniz koalisyonu önerisinin ele alındığı" belirtildi ve "[Zirve] Türkiye'nin bölgesel bir güç olarak giderek artan merkezi rolünü vurguluyor" denildi.

Atlantik Konseyi Kuzey Afrika Programı Direktörü Alissa Pavia imzalı yazıda, Türkiye'nin bölgedeki rolü hakkında şu ifadeler yer aldı:

"7 Ekim saldırılarından bu yana güçlenen bu rol, bugün hem Akdeniz'de hem de geniş Orta Doğu'da kritik öneme sahip. Meloni, İtalya'nın Akdeniz'in yönetimi konusunda somut anlaşmalara varmasının Ankara'nın katılımı olmadan zor olacağını kavramış görünüyor…

"Türkiye'nin Libya'daki rolü merkezi olmaya devam ediyor ve eğer başbakan [Meloni] Libya meselesinde liderlik pozisyonunu korumayı umuyorsa, Erdoğan ile müzakere etmek hayati önem taşıyor."

İtalya ve Türkiye'nin işbirliğinin Libya dışındaki olası yansımaları ve diğer bölgesel aktörler tarafından nasıl izlendiği sorusuna Silvia Colombo şöyle yanıt verdi:

"İtalya ve Türkiye'nin ortak hareket etmesi, başta Mısır olmak üzere ilgili bölgesel aktörlerin dikkatini çekti. Bildiğimiz gibi Mısır, Libya'da, özellikle de Doğu Libya'da doğrudan bir rol oynuyor ve Türkiye ile sıklıkla dolaylı olarak rekabet ediyor."

Türkiye'nin Libya'daki stratejisinin "Rusya'yı sınırlama ve aynı zamanda iki tarafın çıkarlarını gözetmeye" dayandığını da belirten Colombo "Bu tablodaki büyük eksik ise Avrupa" diye ekledi.

Meloni'nin Avrupa adına değil İtalya adına hareket ettiğini vurgulayan uzman, "Avrupa'nın şu anda Libya oyunundan tamamen ve neredeyse kesin olarak dışlandığı sinyalini kavrayabildiğinden emin değilim" dedi.