"İran Bomba Yapmayacak"

Amerikan istihbaratına danışmanlık yapan siyaset bilimci Bruce Bueno de Mesquita, bir bilgisayar modeli üreterek İran nükleer krizi konusunda kesin öngörülerde bulundu. "Yeni Nostradamus" lakaplı bilim adamının modelinden çıkan tahmine göre, Tahran nükleer programını başarıyla tamamlayacak ama atom bombası üretmeden duracak.

AMERİKAN Merkezi Haberalma Teşkilatı’nın (CIA) ve ABD Savunma Bakanlığı’nın kıdemli danışmanlarından olan Bruce Bueno de Mesquita, karmaşık bir bilgisayar modeliyle, İran’ın şüpheli nükleer programı hakkındaki uluslararası müzakerelerin nasıl sonlanacağını inceledi. Profesör Mesquita, modelinden çıkan sonuçları, California’da önceki gün sona eren Teknoloji, Eğlence ve Tasarım Konferansı’nda (TED) anlattı.

Buna göre, İran, 2010 yılının başından itibaren nükleer programını "istikrarlı" bir hale getirecek. Gelecek yıl bir nükleer bomba üretmesine yetecek kadar yakıt elde etmiş olacak. Fakat Tahran, AFP’nin ifadesiyle "ulusal gururunu kanıtlama" imkanına sahip olacağı halde bunu yapmayacak. Sürecin sonunda İran bir atom bombası sahibi olmayacak.

Ayetullahlar nüfuz yitirecek

Mesquita’nın bilgisayar modelinde, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın, iktidarını hızla kaybedeceği de öngörülüyor. TED konferansında konuşan Mesquita, "Ahmedinejad inişte. Nüfuzu düşüyor" dedi. Modele göre, İran’da din adamlarının etkisi de azalacak. "Maddi çıkar" peşindeki grupların, örneğin bankacı ve petrol üreticilerinin ülkedeki nüfuzu ise artacak.

New York Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörlüğü yapan Hoover Enstitüsü uzmanı Bruce Bueno de Mesquita, İran krizi benzeri uluslararası çatışmaların bilgisayar yardımıyla modellenmesi üzerinde 25 yıldır çalışıyor. "En zeki dış politika analisti" olarak özel sektöre de danışmanlık yapan Mesquita, "oyun teorisi" gibi modern matematik kuramlarını esas alıyor.

Yüzde 90 tutturuyor

Good Dergisi’nin "Yeni Nostradamus" diye andığı Mesquita, İran lideri Humeyni’nin ve Sovyet lider Brejnev’in haleflerini, Filistin’de İkinci İntifada’nın başlayacağını, Ortadoğu barış sürecinin tıkanacağını, Kuzey İrlanda’ya barışın geleceğini, Fransa’nın Maastricht Antlaşması’nı onaylayacağını ve Çin’in Hong Kong’u geri alacağını dünyada herkesten önce tahmin etmişti.

CIA, Prof. Mesquita’nın tahminlerinin yüzde 90’ının tuttuğunu belirtiyor. "Her şey tahmin edilebilir değildir. Ama karmaşık müzakereler tahmin edilebilir" diyen tartışmalı akademisyeni "matematiksel falcı" diye eleştirenler de var.