Hawai'deki Yanardağ Halen Faaliyette: Peki Volkanlar Ne Kadar Ölümcül?

Hawai'deki Kilauea Volkanı'nın Mayıs ayı başında patlaması sonrası lav nehirlerinin ve dev kül bulutlarının fotoğrafları haftalardır dünya medyasında yer alıyor. Peki ama bu patlamalar ne kadar tehlikeli?

Her yıl dünyada yaklaşık 60 volkan patlıyor. Bunların bir kısmı sürpriz olsa da çoğu olağan şüpheli konumunda.

35 yıl önce patlamaya başlayan Kilauea Volkanı da dünyanın en aktif yanardağlarından biri. Ama son haftalarda yanardağdaki volkanik hareketlilik katlanmış durumda.

Öyle ki insanların arka bahçesinde dahi lav püskürmeleri yaşanıyor ama neyse ki şu ana kadar yalnızca bir kişinin bu doğa olayı nedeniyle yaralandığı bildirildi.

O kişi de evinin balkonunda otururken uçuşan bir kaya parçasının isabet etmesi ile yaralandı.

Bu volkanlar tehlikeli değilmiş düşüncesini doğurabilir ama durum pek öyle değil. Dünya nüfusunun önemli bir bölümü aktif volkanlarla yanyana yaşıyor ve bu yanardağların çoğu Kilauea'den çok daha ölümcül.

1500 yılından bu yana 280 bin insan volkanik patlamalar sonucu hayatını kaybetti. Bu sayının 170 bini ise 6 büyük patlamada yaşamını yitirdi.

2000 yılından bu yana ise yaklaşık 2 bin insan patlamalarda öldü.

Bu ölümlerin çoğu, Filipinlerdeki volkanik çamur akıntıları, Endonezya'daki piroklastik akıntı, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki lav akıntısı ve Japonya'daki volkanik parçacık püskürmesi ile yaşandı.

Geçen yıl 3 turist de İtalya'da bir volkanik kratere düşerek hayatlarını kaybetti.

1200 derece ama kaçılabilecek hızda akıyor

Volkanlar çevrelerinde yaşayanlara pek çok anlamda tehlike yaratıyor.

Kilauea örneğinde ABD'li uzmanlar ilk sismik aktiviteleri Nisan ayı sonunda kaydetmeye başladı. İlk yarıklar ise Mayıs ayının başlaması ile gözlemlendi.

O günden bu yana lav nehirleri okyanusa doğru 5 kilometre yol katetti ve önüne çıkan evleri yok ederek binlerce insanın tahliye edilmesine yol açtı.

Böyle lav akıntıları aslında çok insanın hayatını tehdit etmiyor.

1200 dereceye ulaşan sıcaklıklarına karşın bu akıntılar insanların onlardan kaçabileceği bir hızda ilerliyor.

Dünyadaki aktif volkan sayısı 1500

Hawai örneğinde asıl tehlike yaratabilecek olan, metan gazı patlamaları ve oluşan volkanik gaz yayılmalarıydı. Neyseki bu yönde de şu ana dek bir bildirim yapılmış değil.

Volkan patlaması kaynaklı ölümlerin tamamı ele alındığında, zehirli gaz ve lav kaynaklı ölümler yalnızca yüzde 2'ye karşılık geliyor.

Bugüne dek volkanik gazlar nedeniyle yaşanan en büyük toplu ölüm vakası, 1986 yılında Kamerun'da yaşandı. Bin 500 kişi Nyos nehrinin çevre köylere karbon dioksid taşıması ile yaşamını yitirdi.

Şu anda dünya üzerinde yaklaşık 800 milyon kişi aktif bir volkana 100 kilometre mesafede yaşıyor. Bunların 200 milyonu ise Endonezya'da yaşıyor.

Nüfus artmaya devam ettikçe, daha çok insan dünya üzerindeki 81 ülkede halen aktif konumda olan bin 500 volkana yakın yerlere yerleşecek.

Aktif kelimesi bu volkanların hemen her zaman patladığı anlamına gelmiyor ama bu yanardağların yakın bir zaman içinde aktif olduklarını ve patlama ihtimalleri bulunduğunu anlatıyor.

Bu makale Bristol Üniversitesi'nden Doktor Sarah Brown tarafından BBC için kaleme alındı