Protestocular 125 yıllık köle taciri heykelini nehre atınca İçişleri Bakanı tepki gösterdi

İngiltere'nin sekizinci büyük kenti olan Bristol'ın şöhreti ve zenginliği köle ticaretinden geliyor. Edward Colston da adı Bristol ile özdeşmiş olan bir köle taciri.

HEYKELİ ÖNCEKİ GÜN YIKILDI

Colston'ın Bristol'daki heykeli önceki gün 10 bin kişinin katıldığı bir protesto eyleminde boynuna ipler bağlanarak kaidesinden indirildi. Beş metrelik bronz heykel, 1895'te Bristol kent merkezine dikilmişti.

George Floyd'un polis tarafından öldürülmesini protesto eden göstericiler, sevinç gösterileri arasında heykeli kent sokaklarında dolaştırdı ve nehre yuvarladı. Colston'ın köle ticareti yapan gemileri de aynı nehirde yüzüyordu.

İngiliz Hükümeti tarafından finanse edilen tarihi anıtlar kurumu "Historic England" heykelin nehirden çıkarılarak tekrar yerine konulmasını istedi. Bristol Belediyesi ise heykelin sudan çıkarılarak muhtemelen bir müzede tutulacağını açıkladı.

EDWARD COLSTON, SERVETİNİ İNSANLARA ACI ÇEKTİREREK ELDE ETTİ

Bristol doğumlu olan Colston'ın gemileri, 1672-1689 yılları arasında Afrika'dan Amerika kıtasına 80 binden fazla erkek, kadın ve çocuk köle taşıdı.

Batı Afrika'dan satın alınan köleler, göğüslerine şirketin damgası vurulduktan sonra gemilere doldurularak kabus dolu yolculuklara çıkarıldı. Birbirlerine zincirlenen kölelerden yüzde 10'u ile yüzde 20'sinin bu yolculuklarda hayatlarını kaybettiği tahmin ediliyor.

Bir-buçuk iki ay süren bu zorlu yolculuklarda hastalık ya da işkenceden hayatını kaybeden ya da doğrudan öldürülen kölelerin sayısının 20 bin civarında olduğu belirtiliyor.

"KENTİN EN FAZİLETLİ EVLATLARINDAN COLSTON'IN ANISINA"

Köle ticaretinden kazandığı servetini tefecilikle büyüten Colston, 1721'de öldü. Mirasını yardım kuruluşlarına dağıttı. Kent merkezindeki anıtta Colston'ın geçmişinden bahsedilmiyor.

Aksine heykelin altında "Bu heykel, Bristol halkı tarafından kentlerinin en faziletli, en bilge evlatlarından birinin anısına dikilmiştir" yazıyor.

14 KASIM COLSTON GÜNÜ

Heykel, Colston Meydanı'nda. Colston Kulesi de burada. Kentin en önemli simgelerinden biri olan Colston Konser Salonu da Colston Caddesi'nde yer alıyor.

14 Kasım, Bristol'da Colston günü. Colston'ın adını taşıyan okullar, enstitüler, spor kulüpleri, yardım örgütleri, dernekler, pub'lar var. Calston'ın adını taşıyan yardım kuruluşu her yıl Colston için kiliselerde ayinler düzenliyor. Çocuklar okullarda Colston'ı anıyor.

Bristol Belediye Meclisi heykelin kaidesine, Colston ve diğerlerinin köleleştirdiği insanların anısına bir yazı koymayı önerdi.

Meclis, geçen yıl da Colston Konser Salonu adını değiştirme kararı almıştı. Massive Attack gibi bazı müzik gruplarının adı nedeniyle konser vermeyi reddettiği salon, bu yıl yeni adıyla hizmet vermeye başlayacak.

KRALIN TEŞVİKİYLE KURULAN KÖLE TİCARETİ ŞİRKETİ

Edward Colston, 1680'de o dönem köle ticaretini tekelinde bulunduran Royal African Company'ye katıldı. Colston, Kral 2'nci Charles'ın teşvikiyle, sonradan tahta çıkan 2'nci James tarafından kurulan şirkette dokuz yıl sonra başkan yardımcılığına yükseldi.

1698'le 1807 arasında Bristol'den 2100'den fazla gemi köle ticaretine çıktı. Colston'ın geçmişi 1920'lere kadar neredeyse hiç sorgulanmadı. 1999'a kadar da Colston'la ilgili çağrılar büyük ölçüde göz ardı edildi.

West England Üniversitesi'nden Prof. Madge Dresser, 1999'da yaptığı ve Colston'ın köle ticaretindeki rolünü anlattığı konuşmasıyla ünlü taciri Bristol ve ülke gündemine taşıdı. Ertesi sabah, heykelin kaidesine grafitiyle "Köle Tüccarı" yazıldı. Bu yazıyı kaldıran belediye dört yıl öncesine kadar Colston'la ilgili çağrıları yine göz ardı etti.

"Countering Colston" hareketi, protesto gösterileri düzenleyerek Colston'ın geçmişinin sorgulanmasını sağladı.

Hareketin sözcülerinden Ros Martin, "Kente gelenler her yerde; binalarda, caddelerde onun ismini görüyor ve 'Kim bu adam?' diye soruyor. Kölelikleriyle bu şehrin zenginliğine katkıda bulunan Afrikalı atalarımızın anısına saygısızlık yapılıyor. Kentte bu insanlara yapılanların anısına anıtlar yapılmasını, kentin kölelik ve insan kaçakçılığındaki rolüyle yüzleşilmesini istiyoruz" diyor.

Tartışmaların ardından bir kilise 2017'de Colston için asırladır yaptığı ayinlerden vazgeçti. Ancak 1891'de Colston'ın mirasında bıraktığı parayla kurulan Colston Kız Okulu, adının değiştirilmesi çağrısını reddetti.

İÇİŞLERİ BAKANI'NDAN TEPKİ ÇEKECEK YORUM

İngiltere İçişleri Bakanı Priti Patel, Bristol'da ünlü İngiliz köle taciri Edward Colston'ın kentte onlarca yıldır tartışma yaratan heykelinin önceki gün protestocular tarafından yıkılıp nehre atılmasını "son derece utanç verici" diye niteledi. Patel, BBC'ye yaptığı açıklamada, gösterilerin amacından saptığını öne sürerek "Bu düpedüz vandallık" dedi, sorumluların bulunacağını söyledi.

84 BİN AFRİKALIYI KÖLELEŞTİRDİ

Edward Colston, 1672-1689 yılları arasında 84 bin Afrikalı erkek, kadın ve çocuğu gemileriyle Amerika'ya köle olarak götürmüştü. Bu kişilerden 19.000'in 6-8 hafta süren zorlu yolculuklarda hastalık, cinayet ve işkenceyle öldüğü tahmin ediliyor.Calston, 1680'de Kral 2'nci Charles'ın sonradan 2'nci James olarak tahta geçen kardeşinin başında olduğu Royal African Company'ye (RAC) katılmıştı.

KÖLELERİN GÖĞSÜNE ŞİRKET DAMGASI

Şirkette hisseleri bulunan 2'nci Charles'ın izniyle köle ticaretinde tekel haline gelen şirket, Afrika'dan getirdiği kölelerin göğsüne "RAC" ya da York Dükü'nü simgeleyen "DY" damgalarını vuruyordu.Lancaster Üniversitesi'nden tarihçi Prof. William Pettigrew'a göre Royal African Company, transatlantik köle ticaretinde Amerika'ya en fazla köle taşıyan şirketti.Royal African Company'de daha sonra başkan yardımcısı olan Colston, bu yolla elde ettiği paralarla tefecilik yapmış, 1721'de ölmeden önce servetini hayır kuruluşlarına bağışlamıştı.

HEYKELİ 1895'TE DİKİLDİ

Colston'ın heykeli 1895'te dikilmişti. Kentte hala Colston'ın adının verildiği okul, meydan, konser salonu, cadde, sokak ve binalar var.Kent merkezindeki heykelde Colston'ın köle ticareti yaptığından söz edilmiyor. Heykelin kaldırılması için geçen hafta internette açılan bir dilekçeyi yaklaşık 12 kişi imzaladı.