Dünya borsaları neden düşüyor, hisse piyasalarında neler yaşanıyor?

Sosyal medya üzerinden bir araya gelen bir grup küçük yatırımcı ile büyük hedge fonlar arasındaki "meydan okuma" bazı şirketlerin ciddi şekilde değer kazanmasına yol açarken, dünya borsalarında da düşüşler yaşanmasına neden oluyor.

Avrupa ve ABD borsalarında dün başlayan gerileme, bugün Asya hisse senetleri piyasasında da devam ediyor.

Yaşanan bu düşüşlerin başlangıç noktasını bir grup küçük yatırımcının hedge fonların "kısa pozisyon" alarak kar ettiğini düşündükleri değeri düşük hisselere yüklü miktarlarda yatırım yapması oluşturuyor.

Bu şirketlerden birisi olan bilgisayar oyunları satan zincir mağazalar GameStop'un hisselerinin değeri son iki haftada yüzde 1700 arttı. Bir dönemin rağbet gören cep telefonu üreticileri Nokia ve BlackBerry hisselerinde de son dönemde ciddi artış görülüyor.

Bu hisselerin fiyatlarındaki yükselişler de büyük miktarlarda yatırım yapan hedge fonları farklı pozisyon almaya zorluyor.

Hedge fonların kısa pozisyon aldıkları hisse senetlerinde zarara uğramamak için portföylerindeki diğer büyük şirket yatırımlarını satmaları borsalarda düşüşlerin yaşanmasına neden oluyor.

Peki ama tüm bu yaşananlar ne anlama geliyor, piyasalarda aslında neler oluyor?

Kısa pozisyon almak tam olarak ne anlama geliyor?

"Kısa pozisyon", en basit tanımıyla bir yatırım aracının fiyatının düşeceği öngürüsüyle yapılan yatırım anlamına geliyor.

Kısa pozisyon alan yatırımcı, aslında elinde olmayan bir varlığı satıyor.

Bu yatırımcılar, ellerinde olmayan bir hisseyi ya da başka bir enstrümanı 'ödünç alıyor' ve yakında fiyatının düşeceği öngörüsüyle belli bir fiyattan bir alıcıya satıyor.

Burada önemli olan satışı yapan yatırımcının sattığı enstrümanı elinde tutmuyor olması. Dolayısıyla da aslında satışı için sözleşirken cebinden de henüz herhangi bir para çıkmamış oluyor.

Satış zamanı geldiğinde de piyasadan bu kıymeti mevcut fiyatıyla satın alıp, ilk etapta anlaşılan yüksek fiyat üzerinden satışını gerçekleştiriyor. Aradaki fark ise kar olarak işleniyor.

Kısa pozisyon almak yasak ya da yasadışı bir uygulama değil. Bununla birlikte genel olarak manipülatif bir hareket olarak değerlendirilebiliyor.

Ancak piyasada milyarlarca dolarlık yatırım yapan fonların belli araçlarda kısa pozisyon alması, piyasa genelinde de bu araçların fiyatlarının düşeceği beklentisi yaratarak, aşağı yönlü baskı oluşturuyor.

Bunun son yaşananlarla ne ilgisi var?

Sosyal medya platformu Reddit üzerinde bir araya gelen küçük yatırımcılar son dönemde zor durumda olan ve hisse fiyatı düşük olan bazı şirketlere yatırımlar yapmaya başladı.

Bunlar arasında ABD borsasında en fazla kısa pozisyon alınan GameStop şirketi de yer alıyor.

GameStop'un hisse fiyatının yükselmesi, bu şirkette kısa pozisyon alan bazı hedge fonları da zor durumda bırakmaya başladı.

GameStop'ta yüklü kısa pozisyonu bulunan Melvin Capital Management'ın 2 milyar doların üzerinde zarar ettiği bildiriliyor.

Bir süredir araştırma raporları ve yatırım tavsiyelerinde GameStop hisselerinin düşeceği öngörüsüne yer veren Citron Resarch'ün de poizsyonlarını zararına kapattığı belirtiliyor.

Hedge fonların, kısa pozisyon zararlarını kapatmak için Amazon ve Apple gibi lokomotif şirketlerin hisselerini satmaları da krüesel borsalarda düşüşlerin yaşanmasına neden oldu.

Zor durumdaki şirket hisseleri neden yükseliyor?

Sosyal medya platformu Reddit'te bireysel yatırımcıların birbirleriyle yatırım tüyolarını paylaştığı bir kanalda, zarar eden ve hisse fiyatı düşük bazı şirketlere karlı yatırımlar yapılabilecğei yönünde analizler ve değerlendirmeler paylaşılmaya başlandı.

Bir kullanıcı, Eylül 2019'da GameStop hisselerine 53 bin dolarlık yatırımının 113 bin dolara yükseldiğini gösteren veriler paylaştı.

GameStop hisseleriyle ilgili karlı olduğuna dair değerlendirmeler ve paylaşılan veriler Aralık ayından itibaren Reddit üzerinde bir araya gelen küçük yatırımcıların bu şirkete rağbet göstermesine neden oldu.

Aynı sayfada bir döenm çok popüler olan ancak son dönemde düşüşe geçen cep telefonu üreticileri Nokia ve Blackberry şirketlerinin hisselerinde de ciddi yükselişler görülmeye başlandı.

Büyük yatırımcıların pozisyonlarını değiştirmemesi ise bir süre sonra Reddit gibi sosyal medya platformlarında "küçük yatırımcı büyük finans kuruluşlarına karşı" gibir havanın doğmasına neden oldu.

BBC'ye konuşan analist Neil Wilson, Reddit'teki yazışmaları okuduğunda buradaki kullanıcıların Wall Street'e karşı kişisel bir savaş verdiği izlenimini edindiğini söyledi.

Wilson, "Tüm bu tuhaf gelişmeler arasında en sıradışı olan şeylerden birisi de bu hisseyi satın alan işlemcilerin acayip bir intikam ahlakına sahipmiş gibi davranıyor olması. Wall Street'e karşı hırsla saldırıyor ve hedge fonlardan nefret ediyor gibi bir havaları var. Hatta zaman zaman 'eski kuşağın' servetiyle ilgili hakarete varan paylaşımlar yapıyorlar. Bu kuşaklar arası, servetin yeniden dağıtılması ve parnaın zenginden alınıp fakir 'milenniallara' verilmesiyle ilgili bir savaş" dedi.

Bundan sonra ne olacak?

Reddit, şu ana kadar bu platform üzerinde bir araya gelen bireysel yatırımcıların hisse piyasasındaki eylemleriyle ilgili yetkili kurumların kendileriyle temasa geçmediğini söyledi.

Reddit sözcüsü, "Sitemizde yasadışı içerik paylaşmak ya da yasadışı işlemlere aracılık etmek kesinlikle yasaktır. Durumu gözden geçireceğiz ve konuyla ilgili hukuki soruşturmalarla işbirliği yapacağız ya da gerekli adımları atacağız" diye konuştu.

ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), hisse senedi piyasasındaki çalkantıyı "faal bir şekilde takip ettiğini" açıkladı.

SEC yaptığı yazılı açıklamada, "Yatırımcıları koruma ve adil, düzenli ve etkili piyasaların varlığını sürdürmesi misyonumuza uygun olarak, durumu değerlendirmek ve kurallara tabi olan kurum, finansal aracılar ve diğer piyasa katılımcılarını faaliyetlerini gözden geçirmek için diğer düzenleyici kurumlarla birlikte çalışıyoruz" dedi.

Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada da durumun yakından takip edildiği belirtildi.

Ancak bu yaşananların spekülatif hareket olup olmadığına dair fraklı değerlendirmeler mevcut.

SEC'in eski avukatlarından Jacob Frenkel, son yaşananların kurumun yetki alanına girdiğini söyledi.

Frenkel, "Hisse fiyatının geldiği düzeyi haklı kılan kurumsal bir gelişmenin olmadığı durumlarda bireysel fikirlerden kaynaklanan bu tarz çalkantı yaratan işlemler, tam da SEC'in yetki alanına giren konular arasında yer alır" dedi.

Ancak bu son yaşananları kuşak farklılıklarına ve yeni neslin eskisine göre daha farklı yatırım alışkanlığına sahip olmasına bağlayanlar da var.

VanEck'te yatırım uzmanı John Patrik Lee, bu son yaşananların "geçici bir heves" olmadığını söyledi.

Lee, "Bireysel bir işlemci, para kazanmak için artık Wall Street'e bel bağlamak zorunda değil. Eski müesses nizam (Wall Street) ile son dönemde yükselişe geçen breysel işlemciler arasında düşmanca bir ilişki gözlemliyorum" değerlendirmesini yaptı.