Donetsk Ukrayna'nın savunması için neden bu kadar önemli?

Alaska'daki zirveden çıkan en önemli sonuç şuydu: Haberlere göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Donetsk bölgesinin geri kalanının teslim edilmesi karşılığında, Ukrayna'daki savaşı mevcut cephe hattında askıya almaya niyetli.

Rusya, Donetsk bölgesinin aynı adı taşıyan başkenti de dahil olmak üzere bölgenin yaklaşık %70'ini elinde tutuyor. On yılı aşkın bir süredir devam eden çatışmaların kanayan kalbi de Donetsk ve komşu Luhansk'tı.

Rusya'nın Donetsk'in tamamını ele geçirmesi, hem bölge üzerindeki uluslararası alanda tanınmayan hak iddiasını pekiştirir, hem de daha fazla askeri kayıp vermesini önler.

Ukrayna'nın Donetsk'in batısından çekilmesi ise, yeni bir mülteci akınıyla birlikte sadece toprak kaybı değil, aynı zamanda Rusya'nın gelecekteki ilerleyişine karşı bir siperin de düşmesi anlamına gelecektir.

Bu haberde bölgenin neden bu kadar önemli olduğunu inceliyoruz.

Ukrayna nereleri kontrol ediyor?

Reuters haber ajansının tahminlerine göre Ukrayna halen Donetsk'te yaklaşık 6.600 km2'lik alanı elinde tutuyor.

Yerel yetkililerin geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklaması da, yaklaşık çeyrek milyon insan orada yaşamaya devam ettiğini gösteriyor.

Başlıca kent merkezleri arasında Kramatorsk, Sloviansk, Konstantinovka ve Druzhkivka yer alıyor.

Ukrayna'nın ana sanayi bölgesi olan Donbas'ın (Donets Havzası) bir parçasını oluştursa da ekonomisi savaş nedeniyle harap olmuş durumda.

Reuters'ın sorularını yanıtlayan Oxford Üniversitesi'nde Rusya ve Doğu Avrupa Siyaseti Bölümü öğretim görevlisi Dr. Marnie Howlett, "Gerçek şu ki, [kara] mayınları nedeniyle bu kaynaklara muhtemelen en az on yıl boyunca erişilemeyecek" diyor.

"Bu topraklar tamamen yok edildi; bu şehirler tamamen dümdüz edildi."

Bölgenin askeri değeri ne?

ABD merkezli Savaş Araştırmaları Enstitüsü (ISW) tarafından kısa süre önce yayımlanan bir raporda, Donetsk'in batısında 50 km boyunca uzanan "kuvvetlendirilmiş savunma hattı"ndan söz ediliyor.

"Ukrayna son 11 yılını bu kuşağı güçlendirmek, önemli bir savunma sanayi ve savunma altyapısı kurmak için zaman, para ve çaba harcayarak geçirdi" diye yazıyor.

Raporlarda bölgede siperler, sığınaklar, mayın tarlaları, tanksavar engelleri ve dikenli teller olduğundan bahsediliyor.

Savaş Araştırmaları Enstitüsü, saldırıya geçen Rus güçlerinin "Pokrovsk'u ele geçirmesinin muhtemelen birkaç yıl süreceğini" tahmin ediyor.

Bu hat kesinlikle Ukrayna savunmasının bir parçası ama topoğrafya da öyle.

İngiltere merkezli düşünce kuruluşu RUSI'de kara harbi araştırmacısı Nick Reynolds BBC News'a yaptığı açıklamada "Arazi savunmaya uygun, özellikle de Ukrayna hattını destekleyen Chasiv Yar tepesi" dedi.

Ancak şunu da ekliyor: "Donbas'ın ve genel olarak Doğu Ukrayna'nın topoğrafyasına bakarsanız, arazi genel olarak Ukraynalıların lehine değil."

"Donetsk şehri yüksek bir yerde. Batıya doğru gittikçe her yer daha alçakta kalıyor. Bu nedenle Ukraynalılar açısından savunma operasyonları yürütmek pek kolay değil.

"Bu sadece yakın mesafeden çatışmaya girmek ya da tepe inip çıkmanın zorluklarıyla ilgili değil, aynı zamanda izleme ve dolayısıyla topçu ateşi ve diğer ateşli destek sistemlerini insansız hava araçları uçurmadan koordine etme becerisiyle de ilgili.

"Aynı şekilde yüksek araziler radyo dalgalarının yayılması ve insansız hava araçlarının koordinasyonu için daha iyidir."

Nick Reynolds, Rusların kısa süre önce ele geçirdiklerini iddia ettikleri Chasiv Yar'ın "Ukraynalıların kontrol ettiği son yüksek alanlardan biri" olduğunu söylüyor.

Reynolds, ister Ukrayna'nın uluslararası ortakları tarafından ister ticari olarak sağlansın, uydu görüntüleri yoluyla istihbarat elde etmenin çok önemli olduğunu belirtiyor ve ekliyor:

"Ancak bu doğrudan kendi taktiksel görevlerini koordine edebilmekle aynı şey değil."

Rus ordusunun Donetsk'in tamamını kontrol etmesi gerekiyor mu?

Batı Donetsk yaklaşık 1.100 km uzunluğundaki cephe hattının sadece küçük bir parçası ancak bu yaz en şiddetli Rus saldırılarından bazılarına sahne oldu.

Ancak Moskova kara kuvvetlerini farklı bir yöne kanalize etseydi, daha iyi bir ilerleme kaydedip kaydedemeyecekleri şüpheli.

Reynolds, "Güneyde, Zaporijya'daki cephe hattı şu anda Donbas'takine çok benziyor, dolayısıyla bu da geniş savunma mevzilerinde savaşmak anlamına geliyor" diyor.

"Ruslar da kuzeyden geçmeye çalışırken aynı sorunla karşılaşıyor, bu yüzden kesinlikle açık bir kapıyı zorlamayacaklardır."

Ukrayna savunma hattını batıya doğru güçlendirebilir mi?

Teorik olarak, bir barış anlaşması durumunda Ukraynalılar hatlarını daha batıya taşıyabilirler.

Elbette arazinin elverişsiz olması sorun yaratacaktır ve ateş altında olmayan sivil müteahhitlerin yardımıyla bile derin savunma mevzileri inşa etmek zaman alacaktır.

Ancak teori başka bir şey ve Rusi'nin kara savaşı araştırmacısı Ukrayna ordusunun Donetsk'in batısını savaşmadan bırakacağını düşünmüyor.

Nick Reynolds, "Trump yönetimi ABD'nin devam eden desteğini ya da güvenlik garantilerini bir koz olarak kullanmaya çalışsa bile, Rusya'nın önceki davranışlarına ve ABD yönetiminin açıktan yürüttüğü alma-verme anlayışına dayanarak, Ukrayna hükümetinin bu topraklardan vazgeçmek isteyeceğini düşünmek zor" diyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Rusya'nın Donbas bölgesinden vazgeçme karşılığında ateşkes önerisini reddedeceklerini söyledi ve doğu bölgesinin gelecekteki saldırılar için bir sıçrama tahtası olarak kullanılabileceğini savundu.