Çin ve Rusya'nın süper silahları savaşları değiştirebilir mi?

Pekin'de sonbahar güneşinin aydınlattığı tören alanında, Çin Halk Kurtuluş Ordusu füzeleri, kamuflajlı dev kamyonlardan oluşan bir filonun üzerinde kalabalığın arasından yavaşça ilerliyordu.

Yandan iğne gibi sivri bir görünüşe sahip, on bir metre uzunluğunda ve 15 ton ağırlığındaki bu füzelerin her birinin üzerinde harfler ve rakamlar yer alıyordu: "DF-17".

Çin böylece, Dongfeng hipersonik füze cephaneliğini dünyaya tanıtmış oldu.

Bu, 1 Ekim 2019'da Zafer Günü kutlamalarındaki geçit töreninde gerçekleşti.

ABD, bu silahların geliştirilme aşamasında olduğunun zaten farkındaydı ancak o zamandan bu yana Çin, bunları geliştirme konusunda hızla ilerledi.

Hızları ve manevra kabiliyetleri sayesinde - ses hızının beş katından daha hızlılar - öyle ki savaşların oluş şeklini bile değiştirebilirler.

İşte bu yüzden bu silahları geliştirme konusundaki küresel rekabet kızışıyor.

Council on Geostrategy (Jeostrateji Konseyi) adlı düşünce kuruluşunda ulusal güvenlik uzmanı olan William Freer, "Bu, devlet aktörleri arasında görmekte olduğumuz jeopolitik rekabetin daha geniş resminin sadece bir bileşeni" diyor.

"Soğuk Savaş'tan bu yana bu kadarını görmemiştik."

Rusya, Çin, ABD: Küresel yarış

Pekin'deki bu tören, Çin'in hipersonik teknolojilerdeki ilerlemesinin yarattığı tehdidin büyüyebileceğine dair spekülasyonları da beraberinde getirdi.

Liderliğini çektiği bu hipersonik füze yarışında Çin'i Rusya takip ediyor.

ABD arayı kapatmaya çalışırken, İngiltere'nin elinde hiçbir şey yok.

Fonlarının bir kısmını savunma sanayii ve Savunma Bakanlığı'ndan alan düşünce kuruluşunda ulusal güvenlik uzmanı olan Freer, bu yarışta Çin ve Rusya'nın başı çekmesinin nedeninin nispeten basit olduğunu söylüyor.

"Bu programlara çok fazla para yatırmaya karar vermelerinin üzerinden epeyce zaman geçti."

Bu sırada, 21. yüzyılın ilk 20 yılının büyük bölümünde birçok Batılı ülke, bir taraftan ülke içindeki cihatçılardan esinlenen terörizmle, diğer yandan denizaşırı ülkelerdeki karşı ayaklanma savaşlarıyla mücadeleye odaklandı.

O zamanlar, modern ve gelişmiş bir düşmanla birebir çatışmaya girmek uzak bir ihtimal gibi görünüyordu.

"Sonuç olarak Çin'in askeri bir güç olarak muazzam yükselişini fark edemedik."

Bu Sir Alex Younger'ın, 2020'de İngiltere Gizli İstihbarat Servisi şefliğinden emekli olduktan kısa bir süre sonra yaptığı itiraf.

Yarışta başka ülkeler de var: İsrail'in Arrow 3 adında, önleyici olarak tasarlanmış hipersonik bir füzesi var.

İran da hipersonik silahları olduğunu iddia etti, hatta Haziran ayında İsrail'le giriştikleri "12 Gün Savaşı"nda bir hipersonik füze fırlattığını açıkladı.

(Bu silah gerçekten de son derece yüksek hızda hareket ediyordu ancak manevra kabiliyetinin gerçek bir hipersonik silah sınıfına alınabilecek kadar yüksek olmadığı tahmin ediliyor.)

Öte yandan Kuzey Kore de 2021'den bu yana kendi hipersonik füze versiyonları üzerine çalışıyor ve uygulanabilir, çalışır durumda bir silahı olduğunu iddia ediyor.

ABD ve İngiltere'nin yanı sıra Fransa ve Japonya gibi diğer ülkeler de artık hipersonik füze teknolojisine yatırım yapıyor.

"Kara Kartal" hipersonik füzesini tanıtan ABD de caydırıcılığını artırıyor görünüyor.

ABD Savunma Bakanlığı Kara Kartal'ı şöyle tanımlıyor: "Ordu ve donanmamızın hipersonik silah çabalarının ruhunu ve öldürücülüğünü temsil ederken, ülkemiz ve ordumuzun gücünü ve kararlılığını akla getiriyor."

Ama Çin ve Rusya çok daha önde - ve bazı uzmanlara göre bu potansiyel bir endişe kaynağı.

Hiper hızlı ve hiper değişken

Hipersonik, Mach 5 yani ses hızının beş katı (saatte yaklaşık 6.208 km) ya da daha hızlı gidebilen şeylere verilen isim.

Bu hız onları ses hızının üzerinde (saatte yaklaşık 1.234 km) gidebilen süpersonik nesnelerden farklı bir kategoriye yerleştiriyor.

Ve bu kadar büyük bir tehdit olarak kabul edilmelerinin bir nedeni de bu hızları.

Bugüne kadarki en hızlısının Rusya'nın Avangard füzesi olduğu kabul ediliyor. Bu füzenin Mach 27 (yaklaşık 33.313 km/saat) hıza ulaşabildiği iddia ediliyor ancak daha çok Mach 12 (14.806 km/saat) hızında seyrettiği belirtiliyor ki bu da saniyede 3.2 km hıza denk geliyor.

Freer'a göre yıkıcı güçleri anlamındaysa hipersonik füzeler, süpersonik ya da ses hızından yavaş seyir füzelerinden çok farklı değil.

"Bu füzeleri asıl olarak diğerlerinden farklı kılan şey onları fark etmenin, takip etmenin ve durdurmanın zorluğu."

İki tür hipersonik füze var: Boost-glide füzeleri bir roketin (Çin'deki DF-17'ler gibi) onları Dünya atmosferine doğru ve bazen de atmosferin hemen üzerine itmesine dayanır ve buradan inanılmaz bir hızda aşağıya doğru savrulurlar.

Oldukça öngörülebilir bir yay (parabolik bir eğri) çizerek hareket eden daha yaygın balistik füzelerin aksine, hipersonik süzülme araçları hedeflerine doğru son uçuşta manevra yaparak düzensiz bir şekilde hareket edebilir.

Bir de tespit edilmemek için radarın altında kalmaya çalışarak araziye yakın seyreden hipersonik seyir füzeleri var.

Bunlar benzer şekilde bir roket güçlendirici kullanılarak fırlatılır ve hızlandırılırlar, ardından hipersonik hıza ulaştıklarında "scramjet motoru" olarak bilinen ve uçarken hava alarak onu hedefine iten bir sistemi harekete geçirirler.

Bunlar "çift kullanımlı silahlardır", yani savaş başlıkları nükleer ya da konvansiyonel yüksek patlayıcı olabilir. Ancak bu silahlarda hızdan daha fazlası var.

Bir füzenin askeri anlamda gerçekten "hipersonik" olarak sınıflandırılabilmesi için uçuş sırasında manevra kabiliyetine sahip olması gerekir.

Başka bir deyişle, onu ateşleyen ordu, füzenin hedefine doğru aşırı hızda savrulurken bile ani ve öngörülemez şekilde rota değiştirebilmesini ister.

Bu füzenin durdurulmasını son derece zorlaştırabilir.

Karasal radarların çoğu, hipersonik füzeleri uçuşunun sonuna kadar tespit edemez.

Washington DC'deki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde Füze Savunma Projesi'nde araştırma görevlisi Patrycja Bazylczyk, "Radar ufkunun altında uçarak erken tespitten kaçabilirler ve sensörlerde yalnızca terminal uçuş aşamalarında görünebilirler, bu da önleme fırsatlarını sınırlar" diyor.

Ona göre, Batı'nın uzay tabanlı sensörlerini güçlendirerek yerdeki radarların sınırlamalarının üstesinden gelinebilir.

Gerçek bir savaş senaryosunda, hedef alınan ülke korkunç bir soruyla da karşı karşıyadır: Bu bir nükleer saldırı mı yoksa konvansiyonel bir saldırı mı?

Eski İngiliz Kraliyet Donanması Komutanı ve hava savaşı uzmanı Tom Sharpe'ye göre "Hipersonik füzeler savaşın doğasını değiştirmekten çok, içinde hareket edebileceğiniz zaman dilimlerini değiştirdi".

"Düşmanınızı takip etme, ona ateş etme ve daha sonra hareketli bir hedefe (gemilerin büyük avantajı) izin vermek için füzeye manevra yaptırma ihtiyacının temelleri, ister balistik, ister süpersonik veya ses hızı altı olsun, önceki füzelerden farklı değildir.

"Benzer şekilde, savunmanın gelen bir hipersonik füzeyi takip etme ve engelleme ya da imha etme gereksinimi eskisiyle aynı, sadece daha az zamanınız vardır."

Bu teknolojinin Washington'u endişelendirdiğine dair işaretler var. ABD Kongre Araştırma Servisi tarafından bu yıl Şubat ayında yayınlanan bir rapor şu uyarıda bulunuyor:

"ABD savunma yetkilileri hem karasal hem de mevcut uzay tabanlı sensör mimarilerinin hipersonik silahları tespit ve takip etmek için yetersiz olduğunu belirtiyor"

Yine de bazı uzmanlar hipersonik silahlarla ilgili abartılar olduğuna inanıyor.

Fazla mı abartılıyor?

İngiltere merkezli savunma ve güvenlik düşünce kuruluşu Royal United Services Institute'ten (RUSI) Dr. Sidharth Kaushal, hipersoniklerin oyunun kurallarını değiştirmeyeceğini düşünenlerden.

"Hızları ve manevra kabiliyetleri onları önemli hedeflere karşı cazip kılıyor ve çarpma anındaki kinetik enerjileri de onları daha önce konvansiyonel mühimmatla imha edilmesi zor olan güçlendirilmiş ve gömülü hedefleri vurmak için kullanışlı bir araç haline getiriyor."

Ancak Sharpe ses hızının beş katı ya da daha fazla bir hızla hareket etmelerine rağmen bunlara karşı alınacak önlemler olduğunu ve bazılarının "etkili" olabileceğini savunuyor.

Bunlardan ilki takip ve tespitin zorlaştırılması. "Gemiler konumlarını korumak için büyük çaba sarf edebilirler" diye ekliyor.

"Ticari uydulardan elde edilebilen grenli uydu görüntüsünün hedefleme için hiçbir işe yaramaması için sadece birkaç dakika güncel olmaması gerekir.

"Uydu hedefleme çözümlerini hedefleme için kullanılacak kadar güncel ve doğru hale getirmek hem zor hem de pahalı."

Ancak yapay zeka ve diğer gelişmekte olan teknolojilerle bunun zaman içinde değiştirebileceğine dikkat çekiyor.

Rusya tehdidi konusunda uyarı

Gerçek şu ki, Rusya ve Çin bu silahları geliştirme konusunda bir adım öne geçmiş durumdalar.

Freer, "Çin'in hipersonik programları... etkileyici ve endişe verici" diyor.

"Söz konusu Ruslar olduğunda, onların iddiaları konusunda muhtemelen çok daha temkinli olmalıyız" diye ekliyor.

Kasım 2024'te Rusya, Ukrayna'nın Dnipro kentindeki bir sanayi bölgesini canlı test alanı olarak kullanarak deneysel bir orta menzilli balistik füze fırlattı.

Ukrayna'nın Mach 11 (ses hızının 11 katı) hipersonik hızda hareket ettiğini söylediği füzeye Rusça fındık ağacı anlamına gelen 'Oreşnik' adı verildi.

Devlet Başkanı Vladimir Putin, silahın Mach 10 hızında hareket ettiğini söyledi.

Savaş başlığının son inişi sırasında kasıtlı olarak parçalandığı ve Soğuk Savaş'tan kalma bir yöntemle bağımsız olarak hedeflenen birkaç etkisiz mermiye dönüştüğü söyleniyor.

İnişi duyan biri çok gürültü olmadığını ancak birkaç darbe olduğunu anlatıyor: Altı savaş başlığı ayrı hedeflere atıldı ancak bunlar etkisiz olduğu için hasar, Rusya'nın Ukrayna şehirlerine yönelik gece bombardımanının yol açtığından önemli ölçüde daha büyük değildi.

Avrupa için NATO ülkelerine yönelik gizli tehdit, öncelikle Rusya'nın Baltık kıyısındaki Kaliningrad eksklavına (Rusya sınırları dışındaki Rus toprağı) yerleştirdiği füzelerden kaynaklanıyor.

Ya Putin bu kez yüksek patlayıcı yüküyle donatılmış bir Oreşnik ile Kiev'e saldırı emri verseydi?

Rusya lideri Putin, bu silahın seri üretime geçtiğini ve hedefleri "toza çevirme" kapasitesine sahip olduğunu iddia etti.

Rusya'nın hipersonik hızlarda hareket eden başka füzeleri de var.

Putin, hava kuvvetlerinin Kinzhal (Hançer) füzelerinden çok bahsetti ve bu füzelerin çok hızlı hareket ettiklerini ve önlenmelerinin imkansız olduğunu iddia etti.

O zamandan beri Ukrayna'ya bunlardan bolca ateşledi - ancak Kinzhal'in gerçekten hipersonik olmayabileceği ve birçoğunun önlendiği ortaya çıktı.

Rusya'nın süper hızlı ve yüksek manevra kabiliyetine sahip Avangard'ı Batı'yı endişelendiriyor.

Putin, 2018'de diğer beş 'süper silah' ile birlikte tanıtıldığı bir törende bu silahın durdurulamaz olduğunu ilan etti.

Dr. Sidharth Kaushal, birincil rolünün aslında "ABD füze savunmasının üstesinden gelmek" olabileceğini öne sürüyor.

"Rusya'nın devlet silahlanma programları da Avangard gibi bir sistem için üretim kapasitesinin sınırlı olduğunu gösteriyor" diyor.

Batı Pasifik'te ABD ve Çin arasındaki stratejik üstünlük mücadelesi kızışırken, Çin'in balistik füze cephaneliğinin yaygınlaşması, ABD'nin Güney Çin Denizi ve ötesindeki deniz varlığı için ciddi bir potansiyel tehdit oluşturuyor.

Çin dünyanın en güçlü hipersonik cephaneliğine sahip.

2024 yılının sonlarında Çin, en son hipersonik aracı olan GDF-600'ü tanıttı.

1.200 kg'lık taşıma yüküyle, alt mühimmat taşıyabilir ve Mach 7 (ses hızının 7 katı, 8650 km. Ses hızı saatte 1235 km) hızına ulaşabilir.

İngiltere'nin yetişme çabasında 'önemli dönemeç'

Özellikle de BM Güvenlik Konseyi'nin nükleer silaha sahip beş daimi üyesinden biri olduğu için İngiltere bu yarışta geride.

Ancak geç de olsa arayı kapatmak ya da en azından yarışa katılmak için çaba sarf ediyor.

Nisan ayında Savunma Bakanlığı ve Savunma Bilim ve Teknoloji Laboratuvarı, büyük bir test programının başarıyla tamamlanmasının ardından İngiltere bilim insanlarının "dönüm noktası niteliğinde bir ana" ulaştığını duyurdu.

İngiltere'nin itici güç testi, hükümet, sanayi ve ABD hükümeti arasındaki üçlü işbirliğinin sonucuydu.

Altı hafta boyunca ABD'nin Virginia eyaletindeki NASA Langley Araştırma Merkezi'nde toplam 233 adet "başarılı statik test çalışması" gerçekleştirildi.

İngiltere Savunma Bakanı John Healey bunu "bir dönüm noktası" olarak nitelendirdi.

Ancak bu silahın hazır olması için daha yıllar geçmesi gerekecek.

Freer, Batı'nın hipersonik füzeler üretmenin yanı sıra bunlara karşı güçlü bir savunma oluşturmaya odaklanması gerektiğini savunuyor.

"Füze savaşı söz konusu olduğunda, her şey aynı madalyonun iki yüzüyle ilgilidir. Hem hasar sınırlaması yapabilmeli hem de düşmanın fırlatma platformlarının peşinden gidebilmelisiniz."

"Eğer iki eliniz de hazırsa ve hem kendinizi bir dereceye kadar savunabiliyor hem de karşı saldırıya geçebiliyorsanız... o zaman bir düşmanın çatışmayı başlatma olasılığı çok daha düşüktür."

Ancak Tom Sharpe şu anda ne ölçüde endişelenmemiz gerektiği konusunda hala temkinli.

"Hipersonikle ilgili kilit nokta, bu denklemin her iki tarafının da birbiri kadar zor olması ve her ikisinin de henüz mükemmelleştirilememiş olması...".