Toplumsal Tarih Dergisi Mart 2014 Sayısı

Toplumsal Tarih dergisi, Birinci Dünya Savaşı'nın yüzüncü yıldönümünün dünyada olduğu gibi Osmanlı-Türk tarih yazımında da yeni araştırmalar ve yeni yaklaşımlar için bir fırsata dönüştürülmesi fikrinden hareket ediyor ve savaşı en çok acı çekenlerin, siperlerdeki erlerin, açlık çeken kadınların, yetimlerin gözünden anlatıyor.

Yücel Yanıkdağ, I. Dünya Savaşı'na katılan askerleri motive etmeye yönelik söylemler ile bu kültürel ve ideolojik erkeklik kodunun, askerlerin cephede yaşadığı "korkuyu" bastırıp bastırmadığını tartışmaya açıyor.

Elif Mahir Metinsoy, savaş yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan açlıktan, sefaletten etkilenen yoksul kadınların gıda ve erzak dağıtımından paylarına düşeni almak için verdikleri mücadeleyi konu ediyor.

Yiğit Akın, yardım toplama amaçlı bir Orta Avrupa ortaçağ geleneği olan çivi anıtlarını tanıtıyor; bu geleneğin Almanya ve Avusturya etkisiyle Osmanlı'ya gelmesini ve 1916 Nisan'ında İstanbul'da açılan yerli çivi anıt Hatıra-i Celadet topuyla başlayan yardım kampanyasını ele alıyor.

Nazan Maksudyan, savaş yıllarında Almanya'ya muhtelif dallarda çırak olmaları için gönderilen yüzlerce Darüleytam talebesinin durumunu, yetim çocukların yolculuk şartlarını ve çocukların Almanya'da yaşadığı zorlukları değerlendiriyor.

Polat Safi, I. Dünya Savaşı tartışmalarının en hassas konularından biri olan Teşkilat-ı Mahsusa'yı kavramsal bir çerçeveye oturtmaya, konuyla ilgili çok az kaynak olmasına rağmen Trablusgarb Harbi'nden itibaren bir gayri nizami harp örgütü olarak geçirdiği evrimi özetlemeye çalışıyor.

Bülent Bilmez ve Raoul Motika, 9-12 Nisan tarihlerinde İstanbul'da Bilgi Üniversitesi Santral Yerleşkesi'nde düzenlenecek olan, "Osmanlı Cephesinde Yeni Bir Şey Var: Cihan Harbi'ne (1914-1918) Yeniden Bakmak" adlı uluslararası konferansa dair tematik bir çerçeve yazısı sunuyorlar.

Sacit Kutlu, Enver Paşa'nın girişimiyle İstanbul-Mısır arasındaki mesafeyi uçakla kat etme girişimini, "Ayastefanos-İskenderiye Müsabaka-yı Havaiyesi"ni anlatıyor ve bu girişime ön ayak olan Enver'in kişiliğini analiz ediyor.

Edhem Eldem, Fransız subayı Maurice Larcher'nin 1925 tarihli La guerre turque dans la guerre mondiale kitabının Enver Paşa ve ailesine ithafen imzalanmış, üzerinde Kamil Paşa tarafından alınan notlar bulunan nüshasından ilginç sonuçlara varıyor.

Loubna Lamrhari, Fransa ve Türkiye müfredatını ve tarih ders kitaplarını karşılaştırarak I. Dünya Savaşı'nın tarih derslerinde nasıl işlendiğini anlatıyor.

Mehmet Özdoğan, yakınlarda kaybettiğimiz Halet Çambel anısına yazdığı yazıyla Çambel'in çalışmalarını ve hayatını özetlerken, 1960'larda ünlü arkeolog R. Braidwood'u Türkiye'ye çekmiş olmasının önemine değiniyor.

Oğuz Tekin, Batman'da Garzan Çayı kenarındaki Ilısu Baraj Gölü'nün altında kalacak olan Gre Amer Höyüğü kazısı sırasında bulunan, Armenia Kralı II. Artavazdes adına kesilmiş sikkeleri tanıtıyor. Tekin, bu sayıda ayrıca Aleksandreia Troas kent devletiyle ilgili bilgiler verdikten sonra, satış kataloglarında rastladığı daha önce bilinmeyen Troas'a ait iki terazi ağırlığı tanıtıyor.

Turhan Turgut, üç yazılık dizinin sonuncusunda 1914'teki seferberlik ilanıyla başlayan sansür uygulamalarının postaya nasıl yansıdığı, bu sırada yaşanan zorlukların aşılması için üretilen çözümleri anlatıyor.

Mustafa H. Sayar, Kozan doğumlu Dioskurides'i ve eseri eskiçağ, ortaçağ, yeniçağda temel el kitabı olan bitkilerin kullanıldığı tıp yöntemleriyle tedavilerin anlatıldığı peri hyles iatrikes = de materia medica eserini tanıtıyor.

Mete Tunçay, Selçuk Gürsoy'un Osmanlı Sosyalist Fırkası ve Yayınları ve Hamit Erdem'in Osmanlı Sosyalist Fırkası ve İştirakçi Hilmi kitaplarını inceliyor.